अधोमुख स्वानासन Adho Mukha Svanasana
।। नमस्कार जय महाराष्ट्र ।।
Adho Mukha Svanasana : भारतीय योगामध्ये अधोमुख स्वानसनाला खूप महत्त्वाचे स्थान आहे. अधोमुख स्वानसन हे अष्टांग योगाचे अत्यंत महत्त्वाचे आसन मानले जाते. हे आसन सूर्यनमस्कारातील 7 आसनांपैकी एक आहे.योगाचे सर्वात मोठे वैशिष्ट्य म्हणजे त्याची आसनांवर निसर्गात आढळणाऱ्या मुद्रा आणि आकारांचा प्रभाव असतो. योगशास्त्राने कुत्र्या किंवा कुत्र्याकडून अधोमुख स्वानसन शिकले आहे. शरीराचा थकवा दूर करण्यासाठी कुत्रे अनेकदा या आसनात स्ट्रेचिंग करतात. माझ्यावर विश्वास ठेवा, शरीरात ताणण्यासाठी उल्लेख केलेल्या सर्वोत्तम आसनांपैकी हे एक आहे. कुत्र्याच्या खाली तोंड देणारी पोझ प्रामुख्याने 3 शब्दांनी बनलेली असते. पहिला शब्द ‘अधोमुख’ आहे ज्याचा अर्थ खालच्या दिशेने तोंड करणे. तर दुसरा शब्द ‘श्वान’ म्हणजे कुत्रा. तिसरा शब्द म्हणजे ‘आसन’ म्हणजे बसणे. अधोमुख स्वानसनाला डाऊनवर्ड फेसिंग डॉग पोज असेही म्हणतात. खाली येणाऱ्या कुत्र्याचे फायदे, पद्धती आणि खबरदारी जाणून घेऊया.
अधोमुख स्वानासन चे फायदे
अधोमुख स्वानासनात तयार झालेल्या शरीराची स्थिती उलट असेल तर ते नौकासन बनते. आपल्या सर्वांना माहित आहे की नौकासन (नवासना) शरीरातील खालच्या ओटीपोटाचे स्नायू मजबूत करते तसेच मणक्याला आधार देते. हा योग साधणाऱ्यांनाही हाच फायदा होतो. हे या स्नायूंना मजबूत आणि ताणण्यास मदत करते.
तुम्ही याकडे क्वचितच लक्ष देता. परंतु कुत्र्याच्या खालच्या दिशेने असलेल्या पोझमध्ये, डोके हृदयाच्या खाली असते तर तुमचे नितंब उंचावलेले असतात. या आसनाच्या सरावाने गुरुत्वाकर्षणाच्या मदतीने डोक्याकडे नवीन रक्ताचा पुरवठा वाढतो. म्हणूनच हे आसन रक्ताभिसरण वाढवण्यास मदत करू शकते.
अधोमुख स्वानासनात शरीर पूर्णपणे वळत नसले तरी शरीराच्या अंतर्गत अवयवांना या आसनातून चांगला मसाज होतो. पाय वाकल्यामुळे आपल्या पचनसंस्थेवर दबाव वाढतो. या आसनामुळे ज्या अवयवांवर परिणाम होऊ शकतो त्यात यकृत, मूत्रपिंड आणि प्लीहा यांचा समावेश होतो.
जेव्हा तुम्ही अधोमुख स्वानासनाचा सराव करता तेव्हा त्या वेळी तुमच्या शरीराचे वजन पूर्णपणे हात आणि पायांवर असते. यामुळे या दोन्ही अवयवांचे स्नायू बळकट होतात आणि शरीराचा समतोल योग्य राखण्यास मदत होते.
हे आसन तुम्हाला आरामशीर राहण्यास मदत करते आणि मनाला शांती देते. खालच्या दिशेने कुत्र्याची पोज देखील चिंताशी लढण्यासाठी खूप उपयुक्त ठरू शकते. या आसनाच्या सरावात मानेच्या व मानेच्या मणक्यामध्ये ताण येतो. त्यामुळे तणाव दूर करण्यात खूप मदत होते.
अधोमुख स्वानासन कसे घालतात ते पाहू
सर्व प्रथम, जमिनीवर सरळ उभे रहा आणि नंतर दोन्ही हात पुढे सरकवून जमिनीच्या दिशेने वाकून जा.
वाकताना, तुमचे गुडघे सरळ असावेत आणि नितंबांच्या अगदी खाली असावेत, तर तुमचे दोन्ही हात खांद्यासारखे नसावेत तर त्याच्या आधी थोडेसे वाकलेले असावेत.वाकलेल्या स्थितीत हाताचे तळवे पुढे वाढवा आणि बोटे समांतर ठेवा.
श्‍वास सोडा आणि खालच्या बाजूच्या कुत्र्याच्या पोझसाठी थोडेसे धनुष्यात आपले गुडघे वाकवा आणि टाच जमिनीवरून उचला.
यावेळी, आपले नितंब श्रोणिपासून पुरेसे लांब काढा आणि पबिसच्या दिशेने हलके दाबा.
हात जमिनीवर खांद्याच्या खालून पूर्णपणे पुढे वाढवावेत, पण बोटे जमिनीवर पसरलेली असावीत
यानंतर, आपले गुडघे जमिनीवर थोडे अधिक वाकवा आणि नितंबांना शक्य तितक्या उंच करा.
डोके जमिनीकडे थोडेसे झुकलेले असावे आणि मागच्या बाजूने असावे. आता तुम्ही पूर्णपणे खालच्या दिशेने असलेल्या कुत्र्याच्या पोझमध्ये आहात.