आगा खान पॅलेस पत्ता : Aga Khan Palace Pune Address । आगा खान पॅलेस (Aga Khan Palace) । आगा खान पॅलेस पर्यटकांचे आकर्षण । गांधी मेमोरियल सोसायटी । आगा खान पॅलेसचे सध्याचे उपक्रम । आगा खान पॅलेस पाहण्यास कसे जायचे । आगा खान पॅलेस भेट देण्यास वेळ : Aga Khan Palace Pune Timings । आगा खान पॅलेस प्रवेश फी : Aga Khan Palace Pune Entry Fee ।
।। नमस्कार जय महाराष्ट्र ।।
आगा खान पॅलेस पत्ता : Aga Khan Palace Pune Address :
Pune Nagar Road, Kalyani Nagar, Pune, Maharashtra, 411014, India
आगा खान पॅलेस (Aga Khan Palace), पुणे पर्यटन
पुण्यातील आगा खान पॅलेस हे भारताच्या स्वातंत्र्य चळवळीच्या इतिहासात एक प्रमुख स्थान आहे कारण महात्मा गांधी, त्यांची पत्नी, सचिव आणि इतरांना 1942 पासून येथे कैद करण्यात आले होते. ते आता गांधी राष्ट्रीय स्मारक सोसायटीचे मुख्यालय म्हणून काम करते जेथे ‘खादी’ बनवणे हा एक प्रमुख उपक्रम आहे. हा भव्य राजवाडा जिथे एखाद्याला भूतकाळाशी घट्ट संबंध जाणवू शकतो तो त्याच्या सुंदर आणि प्रसन्न बागांसाठी देखील ओळखला जातो.
पुणे-अहमदनगर रोडवर १९ एकरांचा विस्तीर्ण विस्तार असलेला आगा खान पॅलेस आहे. पण राजाला राहता येईल असा भव्य राजवाडा म्हणून तो बांधण्यात आला असला तरी ब्रिटीश राजवटीत राष्ट्रपिता महात्मा गांधी यांना तुरुंगात टाकलेले ठिकाण म्हणून ते अधिक ओळखले जाते. आगा खान पॅलेस हा सुलतान मोहम्मद शाह आगा खान तिसरा याने १८९२ मध्ये बांधला होता आणि तो भारतीय इतिहासातील सर्वात मोठ्या खुणाांपैकी एक बनला आहे. हा राजवाडा म्हणजे सुलतानने केलेले धर्मादाय कृत्य होते, ज्यांना पुण्याच्या शेजारच्या भागातील गरीबांना दुष्काळाचा मोठा फटका बसला असताना त्यांना मदत करायची होती. तथापि, 1942 मध्ये ‘छोडो भारत’ ठरावाच्या घोषणेनंतर, महात्मा गांधींना त्यांच्या पत्नी, कस्तुरबा गांधी, सचिव, महादेवभाई देसाई, तसेच मीराबेन, प्यारेलाल नायर, सरोजिनी नायडू आणि डॉ. सुशीला नायर. 6 मे 1944 रोजी महात्मा गांधींची अखेर सुटका झाली पण त्याआधीच त्यांनी त्यांची पत्नी आणि सचिव गमावले, ज्याचे दुःख त्यांच्यासोबत आयुष्यभर राहिले.
राजवाड्यात इटालियन कमानी आहेत आणि इमारतीमध्ये पाच हॉल आहेत. आता राष्ट्रीय हिताचे स्मारक मानले जाते, ते 2003 मध्ये भारतीय पुरातत्व संस्थेने (ASI) ताब्यात घेतले आणि गांधी राष्ट्रीय स्मारक सोसायटीचे मुख्यालय म्हणून कार्य करते. हा वाडा पूर्ण करण्यासाठी पाच वर्षे लागली आणि अंदाजे 12 लाख रुपयांचे बजेट. या वास्तूचे वैशिष्ट्य म्हणजे इमारतीच्या टायरभोवती 2.5 मीटरचा कॉरिडॉर आहे, प्रिन्स करीम आगा खान यांनी 1972 मध्ये हा राजवाडा गांधी स्मारक समितीला दान केला होता. या वाड्याच्या चारही बाजूंनी प्रशस्त लॉन आहेत ज्याची देखभाल पार्क्स आणि गार्डन्स ऑर्गनायझेशनने केली आहे.
हे आता महात्मा गांधी आणि भारतीय स्वातंत्र्यलढ्यातील इतर व्यक्तिमत्त्वांच्या जीवनातील झलक दर्शविणारी अनेक छायाचित्रे आणि पोर्ट्रेटचे संग्रहण म्हणून काम करते. महात्मा गांधींनी ब्रिटीशांच्या विरोधात काढलेल्या मोर्चाचे नेतृत्व केले होते हे सर्वात प्रभावशाली चित्र आहे. या खोलीत महाराष्ट्रातील वर्ध्यापासून ८ किलोमीटर अंतरावर असलेल्या सेवाग्राम या छोट्याशा गावात महात्मा गांधींच्या कार्याची अनेक छायाचित्रे आहेत.
महात्मा गांधी कस्तुरबा गांधींसोबत जिथे राहिले होते ती खोलीही तुम्ही पाहू शकता. त्यांनी वापरलेल्या ‘चरखा’, चपला आणि इतर वैयक्तिक वस्तूंसह ते चांगले जतन केले गेले आहे. अभ्यागतांना या खोलीत प्रवेश करण्याची परवानगी नाही आणि ते फक्त समोरच्या काचेच्या दारातून पाहू शकतात.
कस्तुरबा गांधी आणि महादेवभाई देसाई यांच्या ‘समाधी’ मुख्य राजवाड्याच्या मागे एका छोट्या बागेत आहेत. महात्मा गांधींना सर्वात मोठा धक्का बसला तो म्हणजे 15 ऑगस्ट 1942 रोजी महादेवभाई यांचे हृदयविकाराच्या झटक्याने निधन झाले आणि त्यांना येथे आणल्यानंतर अवघ्या पाच दिवसांनी त्यांचा मृत्यू झाला.
सन 1882 मध्ये मोहनदास करमचंद गांधी यांच्याशी विवाह केलेल्या कस्तुरबा, नागरी हक्क आणि ब्रिटिशांपासून भारतीय स्वातंत्र्यासाठी लढणारे राजकीय कार्यकर्ते बनले. त्यांना क्रॉनिक ब्राँकायटिसने ग्रासले होते आणि दोन हृदयविकाराच्या झटक्याने 22 फेब्रुवारी 1944 रोजी येथे त्यांचे निधन झाले. महात्मा गांधींच्या काही अस्थिकलशांवरही अंत्यसंस्कार करण्यात आले.
आगा खान पॅलेस पर्यटकांचे आकर्षण :
येथील समाधींना श्रद्धांजली वाहण्यासाठी दरवर्षी एक लाखाहून अधिक अभ्यागतांसह हा राजवाडा राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय तीर्थक्षेत्र म्हणून विकसित झाला आहे. राजवाडा विस्तीर्ण बागेने वेढलेला आहे. ‘गांधी’ या प्रसिद्ध चित्रपटाचे चित्रीकरण येथे झाले.
गांधी मेमोरियल सोसायटी:
संग्रहालय, समाधी आणि राजवाड्याचे व्यवस्थापन 1980 मध्ये गांधी मेमोरियल सोसायटीकडे हस्तांतरित करण्यात आले. सोसायटी वर्षभर अनेक उपक्रम आयोजित करून बा (कस्तुरबा गांधी) आणि बापू (महात्मा गांधी) यांचे जिवंत स्मारक बनवण्याचा प्रयत्न करत आहे. येथे खालील सार्वजनिक कार्यक्रम आयोजित केले जातात:
शहीद दिन – ३० जानेवारी
महाशिवरात्री – कस्तुरबांची पुण्यतिथी मातृदिन म्हणून साजरी केली जाते
स्वातंत्र्य दिन – 15 ऑगस्ट
प्रजासत्ताक दिन – २६ जानेवारी
बापूंची जयंती आणि बा आणि बापू पुरस्कार सोहळा – 2 ऑक्टोबर
आगा खान पॅलेसचे सध्याचे उपक्रम:
- पिक्चर गॅलरी आणि म्युझियम- स्वातंत्र्यलढ्यातील महत्त्वाच्या घटनांचे चित्रण करणारी चित्रे आणि महात्मा गांधींनी वाड्यातील वास्तव्यादरम्यान वापरलेल्या वस्तू जसे की भांडी, कपडे आणि त्यांचे वैयक्तिक प्रभाव (टॉवेल, माला, चप्पल). तसेच, ज्या खोलीत कस्तुरबा गांधींनी शेवटचा श्वास घेतला, ते जेवणाचे टेबल, ज्या खोलीत गांधीजी त्यांच्या नातवाला विज्ञानाचे धडे देत असत, ती खोली, गांधीजींनी त्यांच्या प्रिय सचिवाच्या मृत्यूवर लिहिलेले पत्र. , राजवाड्यातील काही आकर्षणे आहेत.
- माहुरिका नर्सरी स्कूल
- कस्तुरबा महिला खादी ग्रामोद्योग विद्यालय
- ग्रंथालय आणि दस्तऐवजीकरण केंद्र
- कौशल्य आणि व्यावसायिक प्रशिक्षण
- UNCHR निर्वासित मार्गदर्शन केंद्र
- नशाबंदी परिषदेचे कार्य
- गांधी संग्रहालयाचे मित्र
- अंगणवाडी सेविका, पर्यवेक्षक आणि CDPQS यांचे ICDS प्रशिक्षण
येथे मरण पावलेल्या कस्तुरबांचा विशेष स्मारक म्हणून सन्मान केला जातो. जोडलेल्या दुकानात खादी किंवा सुती हातमागाचे कपडे आणि कापड विकले जाते.
कधी भेट द्यायची :
हे ठिकाण राष्ट्रीय सुट्ट्या वगळता सर्व कामकाजाच्या दिवसांमध्ये खुले असते. सर्वोत्तम हंगाम : ऑक्टोबर ते मार्च.
आगा खान पॅलेस पाहण्यास कसे जायचे :
पुणे मुंबईपासून 200 किमी अंतरावर आहे आणि महाराष्ट्र राज्याच्या आत आणि बाहेरून रेल्वे आणि हवाई मार्गाने चांगले जोडलेले आहे.
पुण्याला जाण्यासाठी नियमित महाराष्ट्र राज्य मार्ग परिवहन महामंडळाच्या (MSRTC) बसेस तसेच खाजगी बसेस आहेत. पुण्यात वाहतुकीसाठी ऑटो रिक्षा, बस आणि टॅक्सी सहज उपलब्ध आहेत.
आगा खान पॅलेस भेट देण्यास वेळ : Aga Khan Palace Pune Timings :
Day Timing
Monday 9:00 am – 5:30 pm
Tuesday 9:00 am – 5:30 pm
Wedesday 9:00 am – 5:30 pm
Thursday 9:00 am – 5:30 pm
Friday 9:00 am – 5:30 pm
Saturday 9:00 am – 5:30 pm
Sunday 9:00 am – 5:30 pm
आगा खान पॅलेस प्रवेश फी : Aga Khan Palace Pune Entry Fee :
5 per person for Indians
2 per person for Children
100 per person for Foreigners