दशाश्वमेध घाट – हिंदू धर्माचा घाट : Dashashwamedh Ghat – The Ghat of Hindu Faith । दशाश्वमेध घाटातील प्रेक्षणीय स्थळे : Sights & Scenes of Dashashwamedh Ghat । दशाश्वमेध घाटाचा इतिहास जाणून घेणे : Knowing the History of Dashashwamedh Ghat । दशाश्वमेध घाटाचे धार्मिक महत्त्व : Religious Significance of Dashashwamedh Ghat । दशाश्वमेध घाटावरील आरतीची वेळ : Aarti Timing at Dashashwamedh Ghat । दशाश्वमेध घाटाला भेट देण्याची उत्तम वेळ : Best time to Visit Dashashwamedh Ghat । दशाश्वमेध घाटावर कसे जायचे : How to Reach Dashashwamedh Ghat
।। नमस्कार जय महाराष्ट्र ।।
दशाश्वमेध घाट वाराणसी : Dashashwamedh Ghat Varanasi
वाराणसी हे विलक्षण मंदिरे, घाट आणि जुन्या परंपरांसाठी ओळखले जाते ज्यामुळे ते एक्सप्लोर करण्यासाठी सर्वात पसंतीचे ठिकाण बनते. या प्राचीन शहरात एक गूढ सौंदर्य आहे जे पर्यटकांना अनुभवता येते. मंदिरे, सकाळचा उत्साही बाजार, नदीवरील सूर्योदय आणि होणारे आध्यात्मिक विधी यामुळे हा घाट खरोखरच अविस्मरणीय अनुभव बनतो. हे ऐतिहासिक आणि आधुनिक संस्कृतीचे अनोखे मिश्रण देते. या पवित्र शहरात सर्व धर्मातील आणि समाजातील लोकांचे स्वागत केले जाते. स्थानिक बाजारपेठा, गजबजलेले रस्ते, प्राचीन मंदिरे आणि पवित्र गंगा नदी वाराणसीला भारताचे सौंदर्य शोधू इच्छिणाऱ्यांसाठी एक आदर्श पर्यटन स्थळ बनवते.
वाराणसीचे घाट हे सर्वात सुंदर आणि प्रतिष्ठित वैशिष्ट्यांपैकी एक आहे. दिवसात, घाट हिंदू मंत्रांच्या आवाजाने भरतात आणि नदीवर तरंगणाऱ्या हजारो चमचमत्या तेलाच्या दिव्यांनी पवित्र नदी प्रकाशित होते. हे एक अतिशय सुंदर दृश्य आहे जे शब्दात मांडता येणार नाही. वाराणसीतील घाटांचे अनोखे सौंदर्य अनुभवण्यासाठी जगभरातून पर्यटक का येतात, यात नवल नाही. वाराणसीच्या सुंदर घाटांबद्दल बोलताना, प्रसिद्ध दशाश्वमेध घाटाचा उल्लेख करायला कोणीही चुकणार नाही. दशाश्वमेध घाट हे खरोखरच सुंदर ठिकाण आहे जे जगातील सर्वात प्राचीन संस्कृतींपैकी एकाच्या अविश्वसनीय इतिहास आणि संस्कृतीची एक अद्वितीय विंडो प्रदान करते.
दशाश्वमेध घाट – हिंदू धर्माचा घाट : Dashashwamedh Ghat – The Ghat of Hindu Faith
दशाश्वमेध घाट हा उत्तर प्रदेशातील वाराणसीमधील सर्वात महत्त्वाच्या घाटांपैकी एक आहे. हे गंगा नदीवर आहे आणि विश्वनाथ मंदिराच्या अगदी जवळ आहे. दशाश्वमेध घाटाचा प्रवास खरोखरच जादुई आहे. वाराणसीमध्ये स्थित, हे पवित्र स्थळ शतकानुशतके यात्रेकरूंना आकर्षित करत आहे. आज, दशाश्वमेध घाट हा वाराणसीमधील सर्वात महत्वाच्या घाटांपैकी एक आहे आणि आजूबाजूचा परिसर क्रियाकलापांचे एक दोलायमान केंद्र आहे. या घाटावर दररोज होणारी गंगा आरती भारताच्या कानाकोपऱ्यातून हजारो भाविकांना आकर्षित करते. या घाटावर साधूंचा समूह पवित्र कार्य करताना दिसतो. यात्रेकरू येथे मोठ्या प्रमाणात धार्मिक प्रथा आणि क्रियाकलाप करण्यासाठी येतात.
वैभवशाली मंदिरांपासून ते चैतन्यमय बाजारपेठांपर्यंत, या पवित्र ठिकाणी प्रत्येक प्रकारच्या प्रवाश्यांसाठी काहीतरी आहे. हे विविध दुकाने आणि विक्रेत्यांचे घर आहे, विविध प्रकारच्या वस्तूंची विक्री करतात. याव्यतिरिक्त, परिसरात अनेक रेस्टॉरंट्स आणि भोजनालये आहेत, ज्यामुळे ते विश्रांती घेण्यासाठी आणि स्थानिक पाककृतींचा आनंद घेण्यासाठी एक आदर्श ठिकाण बनते.
गंगा नदीकडे तोंड करून घाटाच्या रांगेत असलेल्या इमारती विविध प्रकारच्या आहेत. लाल वीट आणि कोरीव दगडांनी बनवलेली मंदिरे, गुंतागुंतीच्या कोरीव कामांनी आणि शिल्पांनी सजलेली मंदिरे आहेत. विविध हिंदू देवी-देवतांना समर्पित असंख्य देवळे आणि मंदिरे देखील आहेत. दशाश्वमेध घाट अजूनही हिंदू धर्माचे एक मनोरंजक प्रतीक आहे आणि ते वाराणसीमधील सर्वाधिक भेट दिलेल्या पर्यटन स्थळांपैकी एक आहे.
दशाश्वमेध घाटातील प्रेक्षणीय स्थळे : Sights & Scenes of Dashashwamedh Ghat
वाराणसीतील दशाश्वमेध घाट हे जगातील सर्वात सुंदर ठिकाणांपैकी एक आहे. दिवसाच्या वेळी, घाट हे उपासक प्रार्थना आणि भक्ती अर्पण करतात, यात्रेकरू पारंपारिक विधी करतात आणि सौंदर्य आणि वातावरणाचा अनुभव घेण्यासाठी जगभरातून अभ्यागत येत असतात. हा घाट अग्निपूजेसाठी प्रसिद्ध आहे, जी येथे दररोज संध्याकाळी भगवान शिव, गंगा नदी, सूर्य, अग्नी आणि संपूर्ण जगाची पूजा करणार्‍या पुजाऱ्यांच्या गटाद्वारे केली जाते.
रिव्हरफ्रंटचे सुंदर आणि रंगीबेरंगी दृश्य पर्यटकांना पाहता येते. सूर्य उगवण्याची आणि मावळण्याची सकाळ आणि संध्याकाळची दृश्ये आश्चर्यकारक आहेत आणि गंगेच्या पाण्याला एक अनोखा रंग देतात. पहाटे त्या ठिकाणी गेल्यास सूर्योदयाचे सुंदर दृश्य पाहायला मिळते. गंगा आरती हीच गोष्ट या ठिकाणाला सर्वात प्रसिद्ध बनवते. हा दररोज संध्याकाळच्या वेळी होतो आणि एक मोठा, चैतन्यशील कार्यक्रम आहे. संध्याकाळ रात्र झाली की, तेलाच्या दिव्यांच्या रांगांनी आणि रात्री आकाश उजळून निघालेल्या फटाक्यांमुळे वातावरण पूर्णपणे जादूमय बनते.
दशाश्वमेध घाटाचा इतिहास जाणून घेणे : Knowing the History of Dashashwamedh Ghat
दशाश्वमेध घाट खूप दिवसांपासून आहे. घाटाबद्दल दोन हिंदू कथा आहेत. एक म्हणतो की ब्रह्मदेवाने शिवाचे स्वागत करण्यासाठी ते बांधले आणि दुसरे म्हणते की येथेच भगवान ब्रह्मदेवाने भगवान शिवासाठी 10 घोडे बलिदान दिल्याचे सांगितले जाते आणि ‘दशाश्वमेध’ नावाचाच अनुवाद ‘दहा घोडे’ असा होतो.
दशाश्वमेध घाट हा वाराणसीच्या सर्वात जुन्या आणि महत्त्वाच्या घाटांपैकी एक आहे. हे ब्रह्मरेस्ताचे ठिकाण असल्याचे मानले जाते, जेथे ब्रह्मदेवाची पूजा प्रथम स्वतः ब्रह्मदेवाने केली होती. लोकांना असेही वाटते की भार शिव नागा राजांनी दुसऱ्या शतकात दहा घोड्यांचा बळी दिला होता. वाराणसी पूर्वीपासून मंदिरांचे शहर म्हणून ओळखले जात होते, ते हिंदूंसाठी तीर्थक्षेत्राचे पवित्र केंद्र होते.
पेशवा बाळाजी बाजीराव यांनी सन १७४८ मध्ये सध्याचा घाट बांधला. काही दशकांनंतर १७७४ मध्ये इंदूरच्या राणी अहिल्याबाई होळकर यांनी घाटाची पुनर्बांधणी केली. 7 डिसेंबर 2010 रोजी सितला घाटावरील आरतीच्या दक्षिणेकडील भाग एका छोट्या स्फोटाने हादरला. यामुळे 37 लोक जखमी झाले, त्यापैकी सहा परदेशी आणि दोन लोक ठार झाले. इंडियन मुजाहिदीनने या हल्ल्याला जबाबदार असल्याचा दावा केला होता.
दशाश्वमेध घाटाचे धार्मिक महत्त्व : Religious Significance of Dashashwamedh Ghat
दशाश्वमेध घाट हे वाराणसीतील सर्वात पवित्र स्थानांपैकी एक आहे आणि त्याला मोठे धार्मिक महत्त्व आहे. अनेक यात्रेकरू दशाश्वमेध घाटाच्या खोल धार्मिक महत्त्वाचा अनुभव घेण्यासाठी प्रवास करतात. गंगा नदीत स्नान करण्यासाठी आणि धार्मिक विधी करण्यासाठी लोक घाटावर येतात. जवळच अनेक प्राचीन मंदिरे तसेच असंख्य लहान धार्मिक तीर्थस्थाने आहेत.
जेव्हा तुम्ही इथे थोडा वेळ घालवता तेव्हा तुम्हाला स्वर्गात बसल्यासारखे वाटते. सकाळी उगवणारा आणि संध्याकाळी मावळणारा सूर्याची सुंदर दृश्ये गंगेच्या पाण्याला अनोखा रंग देतात. काही अनुयायी दररोज सकाळी गंगेत स्नान करण्यासाठी आणि आपल्या प्रभूला वंदन करण्यासाठी येथे येतात.
जुन्या ग्रंथात दशाश्वमेध घाटाला रुद्र सरोवर घाट असे म्हणतात आणि समोरून वाहणाऱ्या गंगेच्या भागाला रुद्र सरोवर तीर्थ म्हणतात. असे मानले जाते की रुद्र सरोवर तीर्थात पवित्र स्नान केल्याने तुमची सर्व पापे धुऊन जातात आणि तुम्हाला जन्म आणि मृत्यूच्या चक्रातून मुक्त होण्यास मदत होते.
दशाश्वमेध घाटावरील आरतीची वेळ : Aarti Timing at Dashashwamedh Ghat
गंगा आरती हा एक विधी आहे जो दररोज संध्याकाळी होतो. गंगा नदीला प्रार्थना करण्याचा हा एक मार्ग आहे. अनेक भिक्षू दीप घेऊन जातात आणि नियमितपणे भजने गाताना ते वर खाली हलवतात. गंगा आरती सूर्यास्तानंतर लगेच सुरू होते आणि सुमारे 45 मिनिटे चालते. भगव्या कपड्यातील पंडित आरती करतात, ज्याची सुरुवात शंख फुंकण्यापासून होते. यानंतर, मोठे पितळेचे दिवे लावले जातात आणि परिपूर्ण वर्तुळात हलवले जातात.
कारण उन्हाळ्यात सूर्यास्त होतो तेव्हा संध्याकाळी ७ च्या सुमारास आरती सुरू होते. हिवाळ्यात संध्याकाळी 6 च्या सुमारास सुरू होते. हा कार्यक्रम पाहण्यासाठी दररोज संध्याकाळी घाटावर खूप लोक भेटतात. घाटातून किंवा नदीकाठी उभ्या असलेल्या बोटीतून लोक तासभर चालणारा सोहळा पाहू शकतात. सायंकाळी ५ वा. संध्याकाळी, लोक आरतीच्या ठिकाणी पोहोचू लागतात जेणेकरून त्यांना सर्वोत्तम दृश्य मिळेल.
दशाश्वमेध घाटाला भेट देण्याची उत्तम वेळ : Best time to Visit Dashashwamedh Ghat
दशाश्वमेध घाट हे ठिकाण आहे जेथे बहुसंख्य धार्मिक उत्सव होतात. जरी, तुम्ही कोणत्याही दिवशी आणि केव्हाही घाटाला भेट देऊ शकता परंतु गंगा आरती होणार असल्याने संध्याकाळ हा सर्वोत्तम वेळ असेल. देव दीपावलीच्या निमित्ताने घाट पारंपारिक मातीच्या दिव्याने उजळून निघतात. गंगा महोत्सव हा शास्त्रीय संगीताचा कार्यक्रम आहे, जो राज्य सरकारद्वारे आयोजित केला जातो. हे घाटासमोर गंगेत घडते, जिथे होड्यांच्या बाहेर एक मोठा व्यासपीठ तयार केला जातो. या उत्सवांव्यतिरिक्त कार्तिक पौर्णिमेला या घाटावर जाता येते. या दिवशी विशेष गंगा आरती केली जाते जी तुमचा प्रवास नक्कीच मंत्रमुग्ध करेल. तथापि, कोणत्याही घाटावर जाण्यासाठी किंवा गंगा आरतीला उपस्थित राहण्यासाठी कोणतेही प्रवेश शुल्क आवश्यक नाही.
दशाश्वमेध घाटावर कसे जायचे : How to Reach Dashashwamedh Ghat
दशाश्वमेध घाट काशी विश्वनाथ मंदिराजवळ आहे. लोक या घाटाला वेगवेगळ्या वाहतुकीच्या साधनांनी भेट देऊ शकतात. सामान्यत: जास्त गर्दीमुळे या घाटावर जाण्यासाठी रिक्षा हा सर्वात आरामदायी मार्ग आहे.
हवाई मार्गाने : तुम्हाला वाराणसीला जायचे असल्यास लाल बहादूर शास्त्री आंतरराष्ट्रीय विमानतळ हे सर्वात जवळचे विमानतळ आहे. विमानतळ बाबपूर येथे आहे आणि दशाश्वमेध घाटापासून सुमारे 25.5 किमी अंतरावर आहे. दशाश्वमेध घाटावर जाण्यासाठी विमानतळावरून तुम्ही ऑटो किंवा टॅक्सी बुक करू शकता.
रस्त्याने : दशाश्वमेध घाटावर जाण्यासाठी, तुम्हाला प्रथम गोडोलियाला जावे लागेल. दशाश्वमेध घाटावर जाण्यासाठी विविध ठिकाणांहून अनेक रस्ते वाहतूक उपलब्ध आहे. तिथे गेल्यावर घाट 5-10 मिनिटांच्या अंतरावर होता. घाटापर्यंत फक्त दुचाकी, सायकल, कधी ट्रायसिकल रिक्षा यासारख्या छोट्या वाहनांनाच जाण्याची परवानगी आहे.
रेल्वेमार्गे : वाराणसी रेल्वे स्टेशन दशाश्वमेध घाटापासून सुमारे 4.5 किमी अंतरावर आहे. वाराणसी रेल्वे स्थानकावरून दशाश्वमेध घाटात जाण्यासाठी तुम्हाला रथयात्रा किंवा गोडौलियाच्या जवळच्या थांब्यावर ऑटो रिक्षा घ्यावी लागेल. तुम्ही गोडोलियाला गेल्यावर, दशाश्वमेध घाटापर्यंत चालत जाण्यासाठी तुम्हाला ५ मिनिटे लागतील कारण या टप्प्यानंतर तुम्ही गाडी चालवू शकत नाही.
एक्सप्लोर करण्यासाठी जवळपासची ठिकाणे : Nearby Places to Explore
दशाश्वमेध घाटाव्यतिरिक्त, वाराणसीमध्ये भेट देण्यासारखी इतर ठिकाणे आहेत जी प्रेक्षणीय स्थळे पाहण्यासाठी आणि परिसराबद्दल जाणून घेण्यासाठी उत्तम आहेत. यापैकी काही खाली नमूद केल्या आहेत.
मणिकर्णिका घाट : Manikarnika Ghat
मणिकर्णिका घाट वाराणसी शहरात गंगेच्या बाजूला आहे. हे दशाश्वमेध घाटापासून चालण्याच्या अंतरावर आहे. पवित्र नदीकिनारी अंत्यसंस्कारासाठी हे सर्वात मोठे ठिकाण आहे. जीवनाच्या शेवटाची वाट पाहण्यासाठी सर्व स्तरातील लोक येथे येतात. पहाटेपासून संध्याकाळपर्यंत दररोज 200 ते 240 मृतदेह जाळले जातात. स्थानिक मार्गदर्शकांच्या मदतीने, पर्यटक नदीकाठी किंवा गंगा नदीवरील बोटीतून अंत्यसंस्काराची संपूर्ण प्रक्रिया पाहू शकतात.
काशी विश्वनाथ मंदिर : Kashi Vishwanath Temple
काशी विश्वनाथ मंदिर हे एक पवित्र हिंदू तीर्थक्षेत्र आहे. हे मंदिर आणि घाट हे अंतर पायीच कापता येते. हे वाराणसीमधील सर्वात जुने आणि प्रसिद्ध मंदिरांपैकी एक आहे. भगवान शिवाला समर्पित, हे मंदिर पवित्र गंगा नदीच्या पश्चिम तीरावर आहे. मंदिराच्या परिसरामध्ये हिंदू धर्मातील इतर देवी-देवतांना समर्पित अनेक मंदिरे आहेत. या मंदिराचे अविश्वसनीय वैभव अनुभवू इच्छिणाऱ्या हिंदू आणि पर्यटकांसाठी या पवित्र स्थळाला भेट देणे आवश्यक आहे.
काल भैरव मंदिर : Kaal Bhairav Temple
काल भैरव मंदिर वाराणसीतील विश्वेश्वरगंजजवळ भरोनाथमध्ये आहे. दशाश्वमेध घाटापासून या मंदिरापर्यंत पोहोचण्यासाठी सुमारे 15 मिनिटे लागतील. काशीतील भगवान विश्वनाथ उपासकांसाठी हे पाहणे आवश्यक आहे. कालभैरव मंदिरात जाणे महत्वाचे आहे कारण त्याशिवाय प्रवास पूर्ण होईल असे वाटत नाही. त्याच्या परवानगीशिवाय कोणीही काशीमध्ये प्रवेश करू शकत नाही किंवा बाहेर जाऊ शकत नाही, असे मानले जाते.
गोडोलिया बाजार : Godowlia market
गोडोलिया बाजार हे वाराणसीमधील सर्वात जुने आणि प्रसिद्ध बाजार आहे. हे सुप्रसिद्ध विश्वनाथ मंदिराजवळ आहे. गोडोलिया मार्केटच्या गल्लीबोळात वाराणसीला जाताना दुकानदार जातात. हे रेशीम भरतकाम आणि कपडे, दागिने आणि हस्तकला यासारख्या विस्तृत वस्तूंसाठी ओळखले जाते.