वाराणसीतील जंतरमंतरचे स्थान : Location of Jantar Mantar in Varanasi । जंतरमंतर : Jantar Mantar । वाराणसीच्या जंतरमंतरचा इतिहास : History of Jantar Mantar of Varanasi । जंतरमंतर येथील काही उपकरणांची नावे : Name of Some Instruments at Jantar Mantar । काही साधनांचा वापर आहे : Usage of some instruments is । जंतरमंतरला कसे पोहोचायचे : How to Reach to the Jantar Mantar ।
।। नमस्कार जय महाराष्ट्र ।।
जंतरमंतर : Jantar Mantar
जंतरमंतर, सहलीसाठी वाराणसीमधील सर्वात लोकप्रिय आणि उल्लेखनीय ठिकाण. हे ज्योतिषशास्त्रातील भारताच्या प्रगतीचे वर्णन करते. अचूक वेळ तसेच ग्रह आणि ताऱ्यांच्या हालचाली जाणून घेण्यासाठी जंतरमंतर वेधशाळा बांधण्यात आली. यात ग्रहण आणि सूर्यास्ताचा अंदाज बांधण्याची क्षमता आहे. जंतरमंतरची स्थापत्य शैलीची रचना सर्व वास्तुविशारद, खगोलशास्त्रज्ञ आणि अभियंते यांच्यासाठी उत्तम जागा आहे. वाद्यांच्या संग्रहाच्या विविधतेमुळे, जंतरमंतरला यंत्र मंदिर म्हणूनही ओळखले जाते.
वाराणसीतील जंतरमंतरचे स्थान : Location of Jantar Mantar in Varanasi
जंतर मंतर हे दशाश्वमेध घाट, वाराणसीजवळ मान महल पॅलेसच्या छतावर गंगेच्या पाण्याच्या पातळीपेक्षा खूप वर आहे. हे रेल्वे स्टेशन वाराणसीपासून सुमारे 6 किमी आणि BHU वाराणसीपासून सुमारे 7 किमी अंतरावर आहे. वाराणसी जंतरमंतर हे नवी दिल्ली, जयपूर इत्यादी ठिकाणी जंतरमंतरचे अनुकरण आहे.
वाराणसीच्या जंतरमंतरचा इतिहास : History of Jantar Mantar of Varanasi
वाराणसीतील जंतरमंतरचे बांधकाम पवित्र गंगा नदीच्या पश्चिमेकडील दशाश्वमेध घाटाच्या पुढे १७३७ मध्ये झाले. जयपूरचा राजा जयसिंग याने ते बांधले होते. त्यांनी वाराणसी, दिल्ली, जयपूर, उज्जैन आणि मथुरा या पाच शहरांमध्ये (1727 ते 1734 पर्यंत) जंतरमंतरची स्थापना केली होती. अनेक जुनी आणि आकर्षक वाद्ये आहेत जी अचूक गती, गती तसेच तारे, ग्रह, वैश्विक वस्तू इत्यादींचे गुणधर्म नोंदवू शकतात. वाद्ये पाहून असे समजते की ही वाद्ये खूप जुनी आहेत आणि सुमारे १६०० मध्ये बांधली गेली होती. ही अप्रतिम वाद्ये ही आपली ऐतिहासिक संपत्ती आहे ज्याची आपण काळजी घेतली पाहिजे आणि दीर्घकाळ टिकून राहण्यासाठी सुरक्षितपणे ठेवावी लागेल. असे मानले जाते की जयसिंगच्या खगोलशास्त्राविषयीच्या उत्सुकतेमुळे त्यांना इतकी मोठी आणि आकर्षक ऐतिहासिक वेधशाळा बांधता आली.
जंतर-मंतरवर नारिवलय दक्षिण आणि उत्तर गोला, ध्रुव यंत्र, राम यंत्र, क्रांतिवृत्त यंत्र, प्रकाश यंत्र, दिशा यंत्र, चक्र यंत्र, सम्राट यंत्र, लघु सम्राट यंत्र, दिगंशा यंत्र आणि इतर अनेक यंत्रे आजही आहेत.
काही साधनांचा वापर आहे : Usage of some instruments is
दिगंसा यंत्राचा वापर ताऱ्यांचा आडवा कोन शोधण्यासाठी केला जातो.
सम्राट यंत्र आणि लघु सम्राट यंत्राचा उपयोग तार्‍यांचा वेळ, घट आणि तास कोन मिळवण्यासाठी केला जातो.
चक्र यंत्राचा उपयोग सूर्य, चंद्र यांसारख्या तार्‍यांचे वास्तविक घट तसेच मेरिडियनवरील वेळेनुसार त्यांचे अंतर मिळविण्यासाठी केला जातो.
नारिवलय दक्षिण आणि उत्तर गोला चा उपयोग ताऱ्यांचे अचूक स्थान मिळवण्यासाठी केला जातो म्हणजे ते उत्तर किंवा दक्षिण गोलार्धात आहेत.
दक्षिणोबिती यंत्राचा उपयोग मेरिडियनवरील ताऱ्यांची उंची जाणून घेण्यासाठी केला जातो.
जंतरमंतरला कसे पोहोचायचे : How to Reach to the Jantar Mantar
तुम्ही वाराणसी मधून कोणत्याही ठिकाणाहून टॅक्सी, रिक्षा, बस किंवा ऑटो-रिक्षा घेऊन जंतरमंतरपर्यंत पोहोचू शकता.