उत्तर प्रदेश मधील वाराणसी याठिकाणचे नऊवे काशी विश्वनाथ ज्योतिर्लिंग (Kashi Vishwanath Jyotirlinga)

श्री काशी विश्वनाथ मंदिर वाराणसी : Sri Kashi Vishwanath Temple Varanasi । काशी विश्वनाथ मंदिराची वास्तुकला : (Architecture of Kashi Vishwanath Temple) । काशी विश्वनाथ मंदिराचा इतिहास : History of the Kashi Vishwanath Temple । अविश्वसनीय काशी विश्वनाथ कॉरिडॉर : The Incredible Kashi Vishwanath Corridor । काशी विश्वनाथ मंदिराचे भव्य दृश्य : Magnificent View of Kashi Vishwanath Temple । काशी विश्वनाथ ज्योतिर्लिंग येथील आरतीची वेळ : Kashi Vishwanath Jyotirlinga Temple Aarti time । काशी विश्वनाथ मंदिरात प्रार्थना आणि विधी : Prayers and Rituals at Kashi Vishwanath Temple । मंगला आरती : (Mangla Aarti) । मध्यान्ह भोग आरती : (Mid-Day Bhog Aarti) । सप्त ऋषींची आरती : (Sapt Rishi Aarti) । शृंगार / भोग आरती : (Shringaar / Bhog Aarti) । सुगम दर्शन : (Sugam Darshan) । काशी विश्वनाथ मंदिर: अभ्यागतांसाठी तथ्य : Kashi Vishwanath Temple : Facts for the Visitors । या काशी विश्वनाथ मंदिरात कसे जायचे ? (How to Reach this Kashi Vishwanath Temple ?) ।

।। नमस्कार जय महाराष्ट्र ।।

अनुक्रम दाखवा

श्री काशी विश्वनाथ मंदिर वाराणसी : Sri Kashi Vishwanath Temple Varanasi

जगातील काही ठिकाणे तुम्हाला प्रवासी म्हणून आकर्षित करतात आणि तुमच्या आत्म्यावर कायमची छाप पाडतात. काशी, ज्याला सामान्यतः वाराणसी किंवा बनारस म्हणून ओळखले जाते, हे या पवित्र स्थानांपैकी एक आहे. वाराणसी हे पवित्र शहर पर्यटकांना अनेक सुंदर ठिकाणे देते. घाटांच्या सौंदर्यापासून ते मंदिरांच्या अध्यात्मापर्यंत लोकांना शोधण्यासारख्या अनेक गोष्टी आहेत.

या सर्वांमध्ये, वाराणसी या अविश्वसनीय शहरात अभ्यागतांना आकर्षित करणारे ठिकाण म्हणजे “काशी विश्वनाथ मंदिर”. या मंदिरातील प्रमुख देवता विश्वनाथ किंवा विश्वेश्वर म्हणून ओळखली जाते, ज्याचा अर्थ “जगाचा शासक” आहे. कारण वाराणसी शहर काशी म्हणूनही ओळखले जाते, मंदिराला सामान्यतः काशी विश्वनाथ मंदिर म्हणून संबोधले जाते. हिंदू मान्यतेनुसार, काशी विश्वनाथ मंदिराला भेट देणे आणि गंगा नदीत स्नान करणे हे स्वातंत्र्य किंवा मोक्षाच्या मार्गावरील महत्त्वपूर्ण टप्पे आहेत. अशा प्रकारे, देशभरातील भाविक त्यांच्या आयुष्यात एकदा तरी वाराणसीला जाण्याचा प्रयत्न करतात.

काशी विश्वनाथ मंदिराची वास्तुकला : (Architecture of Kashi Vishwanath Temple)

मंदिरातील भव्य नक्षीकाम आणि वास्तू डोळ्यांना आनंद देणारी आहे. काशी विश्वनाथ मंदिर हे भव्य वास्तुकलेचा एक गौरवशाली नमुना आहे. वाराणसी या पवित्र शहरात हे एक विस्मयकारक दृश्य आहे. विश्वनाथ गल्ली ही एक अरुंद गल्ली आहे जी नदीच्या बाजूने जाते आणि मोठ्या मंदिर परिसरामध्ये अनेक लहान मंदिरे आहेत. मुख्य मंदिर चौकोनी आकाराचे असून त्याच्या आजूबाजूला इतर देवतांची छोटी मंदिरे आहेत. प्रमुख देवतेचे लिंग चांदीच्या वेदीने झाकलेले आहे आणि त्याची उंची 60 सेंटीमीटर (24 इंच) आणि परिघ 90 सेंटीमीटर (35 इंच) आहे.

मंदिराची रचना तीन भागात विभागलेली आहे. पहिला एक इमारतीवर एक स्पायर आहे. दुसरा सोन्याचा घुमट आहे आणि तिसरा एक सुवर्ण बुरुज आहे ज्याच्या शीर्षस्थानी ध्वज आणि त्रिशूळ आहे. कालभैरव, शिव, कार्तिकेय, अविमुक्तेश्वर, गणेश, विष्णू, शनि आणि पार्वती यांना समर्पित लहान मंदिरे संपूर्ण संकुलात आढळू शकतात. मंदिरामध्ये एक लहान विहीर आहे, ज्याला ज्ञान वापी किंवा ज्ञान वापी (ज्ञानाची विहीर) म्हणून ओळखले जाते. काशी विश्वनाथ मंदिराला भेट देण्यास जे भाग्यवान आहेत त्यांनी त्यांचा जास्तीत जास्त वेळ तेथे घालवावा आणि ते प्रतिनिधित्व करत असलेल्या आध्यात्मिक प्रवासावर चिंतन करावे.

काशी विश्वनाथ मंदिराचा इतिहास : History of the Kashi Vishwanath Temple

सध्याच्या ज्ञानवापी मशिदीच्या जागेवर विक्रमादित्यने एक भव्य शिवमंदिर बांधले. शतकानुशतके, मंदिर मुस्लिम राजांनी अनेक वेळा नष्ट केले होते, अगदी अलीकडे औरंगजेबाने, ज्याने या जागेचा उपयोग ज्ञानवापी मशीद बांधण्यासाठी केला होता. तेव्हापासून विविध भारतीय शासकांनी काशी विश्वनाथ मंदिराची पुनर्रचना केल्याचा दावा केला जातो.

1780 मध्ये, इंदूरच्या मराठा राणी महाराणी अहिल्याबाई होळकर यांनी सध्याच्या मंदिराच्या बांधकामावर देखरेख केली. 1835 मध्ये, शीख महाराजा रणजित सिंग यांनी त्यांची पत्नी महाराणी दातार कौर यांच्या आग्रहावरून मंदिराच्या घुमटावर एक टन सोने दिले. नागपूरचे रघुजी भोंसले तिसरे यांनी 1841 मध्ये मंदिराला चांदी दिली. फेब्रुवारी 2022 मध्ये, दक्षिण भारतातील एका अज्ञात दात्याने मंदिराला 60 किलो सोने दिले, ज्याचा उपयोग पवित्र क्षेत्र सोन्याने झाकण्यासाठी केला गेला.

महाराणी अहिल्याबाई होळकर Maharani Ahilyabai Holkar

अविश्वसनीय काशी विश्वनाथ कॉरिडॉर : The Incredible Kashi Vishwanath Corridor

2019 मध्ये, पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी गर्दी कमी करण्याच्या प्रयत्नात मंदिर आणि गंगा नदी दरम्यानचा परिसर रुंद करण्यासाठी काशी विश्वनाथ कॉरिडॉर प्रकल्प सुरू केला. आता, गर्दीच्या रस्त्यांचे रुपांतर रूंद मार्गांमध्ये करण्यात आले आहे जेणेकरुन लोकांना फिरण्यास मदत होईल. ते जुन्या मंदिराला गंगेच्या स्नानाच्या पायऱ्यांशी जोडले होते. या प्रकल्पाअंतर्गत आता मंदिराला भाविकांच्या सोयीसाठी चार प्रवेशद्वार आहेत. हे मंदिर गंगा नदीच्या पश्चिमेला आहे. एकूण 23 वास्तू, ज्यात एक संग्रहालय, एक पाहण्याची खोली, एक फूड कोर्ट आणि एक पर्यटक माहिती केंद्र यांचा समावेश आहे. काशी विश्वनाथ कॉरिडॉर प्रकल्पाच्या कामादरम्यान 40 हून अधिक जुन्या इमारती पुन्हा सापडल्या. 13 डिसेंबर 2021 रोजी, मोदींनी एका पवित्र समारंभाने कॉरिडॉर उघडला.

काशी विश्वनाथ मंदिराचे भव्य दृश्य : Magnificent View of Kashi Vishwanath Temple

मंदिरात प्रवेश केल्यावर त्याच्या अप्रतिम रचनेमुळे माणूस लगेच थक्क होतो. अप्रतिम कलाकृतींनी सुशोभित केलेला इतका विस्तीर्ण परिसर पाहणे खूपच चित्तथरारक आहे. सभोवतालची मनःस्थिती भक्ती आणि श्रद्धेची आहे, घंटा आणि नामजप अध्यात्म आणि शांततेची आभा निर्माण करते.

वाराणसीच्या काशी विश्वनाथ मंदिराचे दृश्य खरोखरच चित्तथरारक आहे. जसजसे तुम्ही जवळ जाल तसतसे सूर्य आणि पवित्र गंगा नदी मंदिराला मोहक बनवते. मंदिराचा भव्य घुमट स्वच्छ निळ्या आकाशासमोर उभा आहे आणि खाली ऐतिहासिक शहर एखाद्या पेंटिंगप्रमाणे तुमच्यासमोर मांडले आहे. मंदिराचे घुमट दुरून पाहण्यासारखे आहे. देवतांना अर्पण केले जाते आणि प्रार्थना केली जाते, मंदिरातील हवा आदर आणि शांततेने भरते. ही भव्य इमारत आणि दृष्य पाहून स्पर्श करणे सोपे आहे. हा एक असा अनुभव आहे जो इतर कशाशीही जुळू शकत नाही आणि हे दृश्य चित्तथरारक करण्यापेक्षा कमी नाही.

काशी विश्वनाथ ज्योतिर्लिंग येथील आरतीची वेळ : Kashi Vishwanath Jyotirlinga Temple Aarti time:

मंगला आरती: पहाटे ३ ते ४ (सकाळी)
भोग आरती : सकाळी ११.१५ ते दुपारी १२.२० (दिवस)
संध्या आरती: संध्याकाळी ७ ते ८.१५ (संध्याकाळी)
शृंगार आरती: रात्री 9 ते रात्री 10.15 (रात्री)
शयन आरती: रात्री 10.30 ते रात्री 11 (रात्री)

काशी विश्वनाथ मंदिरात प्रार्थना आणि विधी : Prayers and Rituals at Kashi Vishwanath Temple

काशी विश्वनाथ मंदिरात भाविक प्रार्थना आणि विधी करू शकतात. मात्र यासाठी भाविकांना त्यानुसार शुल्क भरावे लागणार आहे. वेगवेगळ्या विधींची वेळ आणि शुल्क खाली नमूद केले आहे.

मंगला आरती : (Mangla Aarti)

दिवसाची पहिली आरती असल्याने मंगला आरतीला विशेष महत्त्व आहे. दररोज पहाटे 3:00 किंवा 4:00 वाजता आरती केली जाते. मंदिर पहाटे 2:30 ते पहाटे 3 पर्यंत भक्तांसाठी खुले असते. “ब्रह्म मुहूर्तावर” आरती केली जाते. मंदिराच्या मुख्य प्रवेशद्वारावर, तुम्हाला प्रवेश करण्यासाठी तुमचे तिकीट दाखवावे लागेल; तथापि 12 वर्षांपेक्षा कमी वयाच्या मुलांसाठी विनामूल्य प्रवेशाची परवानगी आहे. मात्र, दर्शनाच्या नियोजित वेळेत बदल करता येणार नाही. मंगला आरतीला उपस्थित राहण्याची किंमत 500 भारतीय रुपये (INR) आहे.

मध्यान्ह भोग आरती : (Mid-Day Bhog Aarti)

काशी विश्वनाथ मंदिरात रोज दुपारी भोग आरती सोहळा होतो. आरती दररोज सकाळी 11:15 वाजता केली जाते. दुपारी 12:20 ते तथापि, भक्तांनी आरती सुरू होण्याच्या किमान अर्धा तास आधी (सकाळी 10:45 वाजता) मंदिरात जावे. मंगला आरतीनंतर ही पुढची आरती. भोग आरती म्हणजे अन्नदान केल्याबद्दल परमेश्वराचे आभार मानण्याचा विधी. प्रसाद हे अन्न आहे जे अर्पण केल्यानंतर उपस्थित सर्व उपासकांमध्ये सामायिक केले जाते. मध्यान्ह भोग आरतीला उपस्थित राहण्यासाठी भाविकांना 300 रुपये मोजावे लागतात.

सप्त ऋषींची आरती : (Sapt Rishi Aarti)

सप्त ऋषी आरती म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या संस्काराला 750 वर्षांहून अधिक वर्षे उलटून गेली आहेत. आरती एकाच वेळी सात शास्त्री/पंडितांद्वारे केली जाते, त्यापैकी प्रत्येक वेगळ्या गोत्रातील आहे. दररोज रात्री 7:00 ते 8:15 दरम्यान, आरतीचे पठण केले जाते. आरतीपूर्वी भक्तांसाठी मंदिरात येण्याची सुचवलेली वेळ संध्याकाळी 6:30 आहे. तथापि, पौर्णिमेच्या दिवशी, सप्त ऋषींची आरती लवकर सुरू होईल, वास्तविक वेळेच्या किमान एक तास आधी. लोकांना असे वाटते की सप्तऋषी, जे सात महान ऋषी आहेत, ते दररोज संध्याकाळी देवाची आरती करण्यासाठी येतात. यामुळे ही पूजा दररोज संध्याकाळी ७ वाजता केली जाते. सप्त ऋषी आरतीला उपस्थित राहण्याची किंमत INR 300 आहे.

शृंगार / भोग आरती : (Shringaar / Bhog Aarti)

शृंगार भोग आरती हा काशी विश्वनाथ मंदिरात होणारा संध्याकाळचा विधी आहे. सप्त ऋषींच्या आरतीनंतर ही दिवसाची चौथी आरती आहे. दररोज रात्री 9:15 ते 10:15 या वेळेत आरती केली जाते. आरतीपूर्वी भक्तांसाठी मंदिरात येण्याची सुचवलेली वेळ रात्री 8:30 आहे. शृंगार भोग आरती ही प्रभूचे आभार मानण्याची प्रार्थना आहे, जो आपल्याला उपजीविका प्रदान करतो. प्रसाद हे अन्न आहे जे अर्पण केल्यानंतर उपस्थित सर्व उपासकांमध्ये सामायिक केले जाते.

रुद्राभिषेक : (Rudrabhishek)

भगवान शिवाला रुद्र नावानेही ओळखले जाते. या पूजेदरम्यान, शिवलिंगाला पंचामृत किंवा मधात भिजवलेले फळ यासारख्या विविध सामग्रीसह पवित्र धुतले जाते आणि यजुर्वेदातील श्री रुद्रमचा पवित्र जप केला जातो. रुद्राभिषेकाची वेळ पहाटे ४ ते सायंकाळी ६ पर्यंत आहे. शास्त्रींच्या एकूण संख्येवर आधारित खर्च समायोजित केला जातो.

सुगम दर्शन : (Sugam Darshan)

जलद, सुलभ आणि तणावमुक्त दर्शन भेटीसाठी ही एक विशेष प्रक्रिया आहे. यासाठी 300 रुपये खर्च आला. हे समर्पित व्यक्तींसाठी आहे जे खूप व्यस्त आहेत किंवा ज्यांना विशेष गरजा आहेत (जसे की दिव्यांग) रांगेत थांबू शकत नाहीत. रांगेत न थांबता प्रत्यक्ष दर्शन घेतल्यानंतर भक्ताला शास्त्री सोबत घेऊन विशेष प्रसाद दिला जातो. आरती आणि इतर महत्त्वाच्या दिवशी सुगम दर्शनास मनाई आहे. सुगम दर्शन फक्त मोजक्याच दिवसासाठी भक्तान साठी दिलेल्या दर्शनाच्या वेळेतच केले जाऊ शकते. फोनद्वारे बुकिंग करण्याचा कोणताही मार्ग नाही.

श्री काशी विश्वनाथ मंदिर वाराणसी पत्ता : Shri Kashi Vishwanath Temple Varanasi Address :

लाहौरी टोला, वाराणसी, उत्तर प्रदेश, 221001, भारत

या काशी विश्वनाथ मंदिरात कसे जायचे ? (How to Reach this Kashi Vishwanath Temple ?)

जर तुम्हाला काशी विश्वनाथ मंदिराचे सौंदर्य अनुभवायचे असेल, तर तुम्ही वाहतुकीच्या सर्व साधनांनी सहज मंदिराला भेट देऊ शकता. जवळच धर्मशाळा, सशुल्क गेस्ट रूम आणि इतर हॉटेल्स आणि लॉज आहेत. श्री काशी विश्वनाथ मंदिर ट्रस्ट देखील एक अतिथीगृह चालवते.

रस्त्याने: ऑटोरिक्षा किंवा टॅक्सी तुम्हाला वाराणसीमधील प्रसिद्ध रस्त्यावरील विश्वनाथ गलीजवळील मंदिरात घेऊन जाऊ शकतात, ज्यामध्ये मिठाई, पूजा साहित्य, कपडे आणि फॅशन दागिने विकणारी दुकाने आहेत. तुम्हाला बसने जायचे असल्यास, चौधरी चरणसिंग बसस्थानक 3 किमी अंतरावर आहे आणि मंदिरापासून सर्वात जवळ आहे.

विमानमार्गे: बाबतपूर येथील लाल बहादूर शास्त्री आंतरराष्ट्रीय विमानतळ हे मंदिराच्या सर्वात जवळचे विमानतळ आहे. मंदिर सुमारे 25 किमी अंतरावर आहे, जे कारने एक तासापेक्षा कमी आहे. मंदिरात जाण्यासाठी वाराणसी विमानतळ आणि नंतर टॅक्सी किंवा बसने प्रवास करा.

रेल्वेने: देशातील प्रत्येक मोठ्या शहरातून आणि मेट्रो क्षेत्रातून शहराकडे गाड्या धावतात. वाराणसी शहरात रेल्वेने जाणे सोपे आहे आणि मंदिर अनेक रेल्वे स्थानकांच्या जवळ आहे. हे मंदिर वाराणसी जंक्शनपासून 6 किमी अंतरावर आहे. सर्वात दूर असलेले स्टेशन पंडित दीनदयाल उपाध्याय जंक्शन आहे, जे 17 किमी अंतरावर आहे. बनारस स्टेशन मंदिरापासून चार किमी अंतरावर आहे. यापैकी बहुतेक थांबे भारतातील मोठ्या शहरांमधून सहज पोहोचतात. रेल्वे स्थानकांवरून, तुम्ही कोणत्याही प्रकारच्या रस्त्याने प्रवास करून विश्वनाथ गलीला पोहोचू शकता.

काशी विश्वनाथ मंदिर: अभ्यागतांसाठी तथ्य : Kashi Vishwanath Temple : Facts for the Visitors

असे मानले जाते की पृथ्वी निर्माण झाल्यावर काशी हे पहिले ठिकाण होते जिथे प्रकाश पडला.
येथील मंदिरे नगारा शैलीत बांधलेली आहेत, ज्याच्या वरच्या बाजूला चकरा आहेत.
काशी विश्वनाथ मंदिराचा कारभार आता उत्तर प्रदेश सरकारकडे आहे.
जे लोक ज्योतिर्लिंग पाहण्यासाठी प्रत्यक्ष मंदिरात जाऊ शकत नाहीत ते ते ऑनलाइन थेट पाहू शकतात.
1860 मध्ये नेपाळच्या राणाने नंदी बैलाची दगडी आकृती मंदिराला दिली.
मंदिराच्या जवळ वाराणसीमध्ये बरीच हॉटेल्स आहेत, त्यामुळे तिथे जाणे सोपे करण्यासाठी तुम्ही तेथे एक बुक करू शकता.
मंदिरात तुम्ही सिगारेट, लायटर, अल्कोहोल, धातूचा बेल्ट किंवा कोणत्याही प्रकारचे शस्त्र घेऊ शकत नाही.
मंदिरात नेहमी गर्दी असते त्यामुळे तुमच्या वस्तू आणि मुलांची काळजी घ्या.

काशी विश्वनाथ मंदिराबद्दल वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न : FAQ’s on Kashi Vishwanath Temple

Q.1 काशी विश्वनाथ मंदिरात VIP तिकिटाची किंमत किती आहे ?
उ. काशी विश्वनाथ मंदिरात, प्रत्येक व्यक्तीसाठी व्हीआयपी दर्शन तिकिटाची किंमत 300 रुपये आहे.

Q.2 सुगम दर्शनाचा अर्थ काय ?
उ. प्रचंड गर्दी टाळण्यासाठी सुगम दर्शन ही लवकर दर्शनाची प्रक्रिया आहे. ज्यांना रांगेत थांबायला वेळ नाही अशा अनुयायांसाठी बनवले गेले आहे किंवा ज्यांना अपंग किंवा इतर अपंग आहेत ज्यामुळे त्यांना असे करणे कठीण होते.

Q.3 काशी विश्वनाथ मंदिर प्रसिद्ध का आहे ?
उ. काशी विश्वनाथ मंदिर हे सर्वात आदरणीय तीर्थक्षेत्रांपैकी एक आहे आणि बारा ज्योतिर्लिंगांपैकी एक आहे, ज्यांना शिवाचे पवित्र निवासस्थान मानले जाते.

Q.4 मूळ काशी विश्वनाथ मंदिर कोठे आहे ?
उत्तर. मूळ काशी विश्वनाथ मंदिर उत्तर प्रदेश राज्यातील वाराणसी शहरात असलेल्या विश्वनाथ गलीमध्ये आहे. BHU च्या कॅम्पसमध्ये काशी विश्वनाथ मंदिराची प्रतिकृती उभी आहे.

Q.5 5000 रुपयांची काशी यात्रा म्हणजे काय ?
उ. कर्नाटक सरकारने काशी यात्रा योजना सुरू केली. या कार्यक्रमांतर्गत वाराणसीला सहलीला जाऊ इच्छिणाऱ्या लोकांना ५,००० दिले जातील.

Q.6 काशी दर्शनासाठी ड्रेस कोड काय आहे ?
उ. शिवलिंगाला स्पर्श करण्यासाठी, पुरुष पाहुण्यांना धोतर घालणे आवश्यक आहे. महिला भक्तांनी साडी नेसलेली असेल तरच त्यांना देवतेला स्पर्श करण्याची परवानगी असेल. पायघोळ, शर्ट, जीन्स किंवा सूट घातलेल्या भक्तांनाच देवतेचे दर्शन घेता येईल.

Q.7 VIP ब्रेक दर्शन म्हणजे काय ?
उ. व्हीआयपी ब्रेक दर्शन हा सर्वात जलद दर्शनाचा मार्ग आहे. जेव्हा नियमित लोक व्हीआयपी दर्शनाची तिकिटे खरेदी करतात तेव्हा ते मंदिराच्या त्याच भागात जाऊ शकतात ज्या व्हीआयपी असतात.

Q.8 काशी विश्वनाथ मंदिरात किती वाजता गर्दी कमी असते ?
उ. जरी, मंदिरात दिवसभर गर्दी असते, परंतु पहाटे जाणे तुम्हाला लांब रांगांपासून वाचवेल.

Q.९ काशी विश्वनाथ मंदिरासाठी बुकिंग आवश्यक आहे का ?
उ. नाही, काशी विश्वनाथ मंदिरासाठी कोणतेही तिकीट नाही पण तुम्हाला त्रासमुक्त दर्शन करायचे असल्यास किंवा कोणतेही विधी करायचे असल्यास, तुम्हाला तिकीट खरेदी करावे लागेल.

Q.10 भारत गौरव काशी दर्शन किती आहे ?
उ. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी बेंगळुरू येथून भारत गौरव टुरिस्ट ट्रेनची सुरुवात केली. राज्य सरकारने तिकिट बुक करणाऱ्या प्रत्येक व्यक्तीला 5,000 ची विशेष डील देण्याचा निर्णय घेतला. प्रत्येक व्यक्तीच्या तिकिटाची किंमत 20,000 आहे. तर, संपूर्ण ट्रिपसाठी प्रति व्यक्ती 15,000 रुपये खर्च येईल. आपल्या 8 दिवसांच्या प्रवासात, ट्रेन वाराणसी, अयोध्या आणि प्रयागराज या महत्त्वाच्या धार्मिक स्थळांवर थांबते.

Q.11 भगवान शिव काशीला का आले ?
उ. काशीमध्ये भगवान शिवाच्या उपस्थितीशी संबंधित अनेक कथा आहेत. लग्न झाल्यानंतर भगवान शिव आणि देवी पार्वतीला “सिद्धांच्या भूमीत” राहायचे होते. त्यामुळे त्यांनी काशीला येण्याचे ठरवले.

Q.12 काशीचे जुने नाव काय आहे ?
उ. काशी हे शहराचे सर्वात जुने नाव आहे जे आज वाराणसी म्हणून ओळखले जाते.

Q.१३ काशी यात्रेसाठी कोणती वेळ सर्वोत्तम आहे ?
उ. वाराणसी फिरण्यासाठी सर्वोत्तम वेळ म्हणजे नोव्हेंबर ते फेब्रुवारी हा हिवाळ्यात असतो. जरी हिवाळा खूपच थंड असला तरीही, खूप खचून न जाता पवित्र शहराला भेट देण्याची ही सर्वोत्तम वेळ आहे.

Q.14 मी वाराणसीमध्ये जीन्स घालू शकतो का ?
उ. होय, वाराणसीमध्ये जीन्स किंवा त्यांच्या आवडीचे कपडे घालता येतात.

Q.१५ काशी विश्वनाथमध्ये मोबाईलला परवानगी आहे का ?
उ. मंदिराच्या आवारात मोबाईल फोन, कॅमेरा, मेटल क्लिपसह बेल्ट, शूज, गुटखा, सिगारेट आणि लायटर यांना परवानगी नाही.