मथुरा : Mathura । मथुरा शहरात भेट देण्यासाठी सर्वोत्तम ठिकाणे : Best Places to Visit in Mathura City । गोवर्धन टेकडी : Govardhan Hill । कुसुम सरोवर : Kusum Sarovar । कृष्ण जन्मस्थान मंदिर : Krishna Janmasthana Temple । श्री द्वारकाधीश मंदिर : Sree Dwarkadhish temple । मथुरा संग्रहालय : Mathura museum । भुतेश्वर महादेव मंदिर : Bhuteshwar Mahadev Mandir । विश्राम घाट : Vishram Ghat । नंद गाव : Nand Gaon । राधाकुंड : Radha Kund । कंस किला : Kans Qila । गीता मंदिर मथुरा : Gita Mandir Mathura । वृंदावनमध्ये भेट देण्यासाठी सर्वोत्तम ठिकाणे : Best Places to Visit in Vrindavan । प्रेम मंदिर : Prem Mandir । गोविंद देव मंदिर : Govind Dev Temple । केशी घाट : Keshi Ghat । वृंदावनातील छोटी मंदिरे : Small Temples in Vrindavan । बांके बिहारी मंदिर : Bankey Bihari Temple । मथुरेला भेट देण्याची उत्तम वेळ : Best Time To Visit Mathura । मदन मोहन मंदिर : Madan Mohan Temple ।
।। नमस्कार जय महाराष्ट्र ।।
मथुरा : Mathura
मथुरा भारताच्या उत्तर प्रदेश राज्यातील एक शहर आहे… हे शहर मथुरा जिल्ह्याचे प्रशासकीय केंद्र आहे. मथुरा शहर हे, श्रीकृष्ण या विष्णूच्या मानवी अवतारी व्यक्तीची जन्मभूमी आहे. कृष्णाचा जन्म आणि त्याचा मृत्यू, डॉक्टर दफ्तरींच्या मते, अनुक्रमे इ.स.पूर्व १२५१ आणि ११७५ या साली झाले असावेत. कृष्णाचे बालपण मथुरेजवळच्या गोकुळात गेले. मथुरा हे शहर ऐतिहासिकदृष्ट्या कनिष्क राजवंशांनी स्थापन केलेले शहर आहे आणि आज ते धार्मिक पर्यटनस्थळ म्हणून प्रसिद्ध आहे. हे शहर हे भारतीय संस्कृतीचे केंद्र! राहिले आहे…..
भारतीय धर्म, तत्त्वज्ञान, साहित्य निर्मिती आणि विकासात मथुरेचे मोलाचे योगदान आहे… आजही या शहराचे नाव महाकवी सूरदास, संगीताचे आचार्य स्वामी हरिदास, स्वामी दयानंद यांचे गुरू स्वामी विरजानंद, कवी रसखान इत्यादी महान व्यक्तींशी संबंधित आहे…..
मथुरा हे भगवान श्रीकृष्णाचे जन्मस्थान आणि भारतातील सर्वात प्राचीन आणि सुप्रसिद्ध शहरांपैकी एक आहे… उत्खनन करून या शहराचा पुरावा कुषाणकालीन आहे असे सिद्ध झाले आहे. मथुरा शहराच्या उत्खननात सापडलेले पुरावे मथुरा संग्रहालयात आहेत…..
पौराणिक कथेनुसार शूरसेन देशाची ही राजधानी होती. पौराणिक साहित्यात मथुराला शूरसेन नगरी, मधुपुरी, मधुनागरी, मधुरा इत्यादी अनेक नावांनी संबोधित केले जाते… हिमालय आणि विंध्याचल यांच्यात येणारा भारताचा भाग, ज्याला प्राचीन काळी आर्यावर्त असे म्हणतात. येथे भारतीय संस्कृतीचा आधर असलेले जल पुरवठा करणारे प्रवाह – गंगा आणि यमुनेचे प्रवाह होते. या दोन नद्यांच्या काठावर भारतीय संस्कृतीची अनेक केंद्रे तयार झाली, आणि विकसित! झाली…..
वाराणसी, प्रयाग, कौशांबी, हस्तिनापूर, कनोज यांच्याप्रमाणेच मथुरा हे ऐतिहासिक-पौराणिक ठिकाण आहे… मथुरा ही राष्ट्रीय महामार्ग २ वर यमुनेच्या काठावर आहे. आग्रा व दिल्ली ही शहरे मथुरेपासून अनुक्रमे आग्नेयेस ५८ किलोमीटरवर आणि वायव्येस १६५ किलोमीटर अंतरावर आहेत…..
वाल्मिकी रामायणात, मथुराला मधुपुर किंवा मधुदानवा शहर म्हटले गेले आहे आणि येथे ते लावणसुरांची राजधानी म्हणून वर्णन केले गेले आहे… या शहराचे वर्णन मधुदैत्याने केले आहे. लवणासूर ज्याला शत्रुघ्नाने पराभूत केले तो याच मधुदानवाचा मुलगा होता. त्यामुळे मथुरा हे रामायण काळात मधुपुरी या नावाने ओळखले जाई. रामायणात या शहराच्या भरभराटीचे वर्णन आले आहे. हे शहर लवणसुरानेसुद्धा सजवले होते. राक्षस, दानव, भुते इत्यादी संबोधने वेगवेगळ्या काळात वेगवेगळ्या प्रकारे वापरली जातात, कधी जाती किंवा कुळ, कधी आर्य-बिगर आर्य संदर्भात तर कधी वाईट प्रकृतीच्या व्यक्तींसाठी. प्राचीन काळापासून या शहराचे अस्तित्व बिनधास्तपणे चालू आहे…..
हे नगर आधी मधुवन नंतर मधुपारा आणि नंतर मथुरा म्हणून ओळखले जाते… ६ व्या शतकात मथुरा ही शुरसेन प्रजासत्ताकची राजधानी बनली आणि त्यानंतर लगेचच मौर्य साम्राज्य आणि सुंग राजवंशाचे राज्य होते. पुरातत्त्वशास्त्रीय पुराव्यावरून असे दिसते की, जैन येथे मथुरेत राहत असत. मथुरेचा कला प्रकार आणि तिची संस्कृती कुशाण राजघराण्यांतर्गत शिखरावर पोहोचली ज्यांनी तिला आपली राजधानी म्हणून घोषित केले होते…..
मथुरा परिसरात अनेक बौद्ध अवशेष सापडले आहेत… यातील अनेक अवशेष मथुरा, कलकत्ता आणि लखनौ येथील संग्रहालयात आढळतात.
मथुरा शहरात भेट देण्यासाठी सर्वोत्तम ठिकाणे : Best Places to Visit in Mathura City
गोवर्धन टेकडी : Govardhan Hill
गोवर्धन टेकडी वाळूच्या दगडाने बनलेली आहे आणि ती सुमारे 80 फूट उंच आहे. असे मानले जाते की भगवान कृष्ण लहान असताना त्यांनी गोवर्धन टेकडी बोटावर उचलली आणि मथुरा गावाचे पाऊस आणि वादळापासून संरक्षण केले. हे एक शांत आणि दिव्य ठिकाण आहे जिथे वर्षभर भगवान कृष्णाचे भक्त भेट देतात. गोवर्धन पूजेमागेही हेच कारण आहे, जो हिंदूंचा शुभ सण आहे आणि तो दिवाळीच्या एका दिवसानंतर साजरा केला जातो.
कुसुम सरोवर : Kusum Sarovar
कुसुम सरोवर हा एक सुंदर, शांत आणि शांत जलाशय आहे. 18 व्या शतकात जवाहर सिंग यांनी ही स्मारकाची रचना केली आहे. कुसुम सरोवर हे असे स्थान मानले जाते जिथे राधा फुले गोळा करत आणि भगवान कृष्णाला भेटत असे. हे ठिकाण शांततेने वेढलेले आहे. आपल्या मित्र आणि कुटुंबासह सूर्यास्ताचा आनंद घेण्यासाठी हे सर्वोत्तम ठिकाण आहे.
कृष्ण जन्मस्थान मंदिर : Krishna Janmasthana Temple
हे हिंदूंसाठी एक पवित्र स्थान आहे कारण ते भगवान श्रीकृष्णाचे जन्मस्थान म्हणून ओळखले जाते. हे एक सुंदर मंदिर आहे आणि जन्माष्टमी, होळी आणि दिवाळीच्या वेळी तुम्ही मंदिराला भेट दिल्यास हा अनुभव आणखीनच खरा असतो. मात्र, ऋतूनुसार मंदिराची वेळ बदलते. म्हणून, आपण आपल्या भेटीची योजना करण्यापूर्वी कृपया वेळेची पुष्टी करा.
श्री द्वारकाधीश मंदिर : Sree Dwarkadhish temple
श्री द्वारकाधीश मंदिर 1814 मध्ये बांधले गेले. त्यात काही सुंदर वास्तुशिल्प रचना आणि चित्रे आहेत. ही चित्रे भगवान द्वारकाधीश (भगवान कृष्णाचे एक रूप) यांच्या जीवनातील विविध पैलू दर्शवितात. या ठिकाणी दररोज असंख्य भाविक येतात. श्रावण महिने, जन्माष्टमी, होळी आणि दिवाळी या काळात मंदिराला भेट द्यायलाच हवी.
मथुरा संग्रहालय : Mathura museum
मथुरा संग्रहालयाची स्थापना 1874 मध्ये झाली होती आणि पूर्वी ते पुरातत्वाचे कर्झन संग्रहालय म्हणून ओळखले जात होते. संग्रहालय पुरातत्वशास्त्रज्ञांनी केलेल्या शोधांचे प्रदर्शन करते. हे संशोधन, अभ्यास आणि वारसा जतन करण्यासाठी एक अग्रगण्य केंद्र आहे. इतिहासात स्वारस्य असलेल्या लोकांसाठी मथुरा संग्रहालय एक आश्चर्यकारक आणि योग्य ठिकाण आहे. गैरसोय टाळण्यासाठी, कृपया भेटीच्या वेळा तपासा.
भुतेश्वर महादेव मंदिर : Bhuteshwar Mahadev Mandir
हे मंदिर भगवान शिवाला समर्पित आहे. हे एक शक्तीपीठ आहे जिथे माता सतीची अंगठी तिच्या शरीराचा नाश झाल्यानंतर पडली होती. साधारणपणे, मथुरेमध्ये असलेली बहुतेक मंदिरे भगवान कृष्णाला समर्पित आहेत, तथापि, हे एक अपवाद आहे. भुतेश्वर महादेव मंदिर हे शिवरात्रीच्या काळात आवर्जून भेट देण्याचे ठिकाण आहे.
विश्राम घाट : Vishram Ghat
मथुरेच्या सहलीला या ऐतिहासिक स्थळाला भेट देण्याची गरज आहे. शहरातील जंक्शन रोडपासून 3 किमी अंतरावर असलेला विश्राम घाट मथुरा पर्यटन स्थळांपैकी एक आहे. हा एक खजिना आहे ज्याने मथुरेच्या पौराणिकदृष्ट्या महत्त्वपूर्ण शहरांना आकार दिला. विश्राम अनुवादित । श्रीकृष्णाने कंसाचा पराभव केल्यानंतर हा घाट भगवान कृष्णाचे विश्रामस्थान म्हणून काम करत होता. मुख्य घाट हा १२ घाटांच्या मध्यभागी आहे. यात्रेकरू वर्षभर विश्राम घाटावर येतात आणि पवित्र पाण्यात स्नान करतात. आंघोळीनंतर, ते पारंपारिक परिक्रमा विधीमध्ये सहभागी होतात जे शहराच्या लोकलमध्ये सुरू होते आणि संपते. हे दररोज सकाळी 6 ते रात्री 8 पर्यंत खुले असते.
नंद गाव : Nand Gaon
मथुरा जवळ एक प्रमुख पर्यटन स्थळ, नंद गाव हे बरसाना पासून 8 किमी आणि मथुरा शहरापासून 50 किमी अंतरावर आहे. नंदीश्वरा टेकडीच्या पायथ्याशी वसलेले हे विचित्र शहर आहे. या टेकडीला धार्मिक महत्त्व आहे. पौराणिक कथेनुसार, नंद गाव हे भगवान श्रीकृष्णाच्या पालकांचे – श्री नंद महाराज आणि मैय्या यशोदा यांचे घर होते. टेकडीच्या माथ्यावर एक मंदिर श्री नंद महाराजांना समर्पित आहे. संपूर्ण भारतातून यात्रेकरू मथुरेजवळील पर्यटन स्थळी विशेषत: नंद गाव येथे येतात.
राधाकुंड : Radha Kund
राधाकुंड हे पवित्र गोवर्धन पर्वताच्या पायथ्याशी असलेले ब्रिजभूमीतील अत्यंत पूजनीय ठिकाण आहे. हा जलकुंभ भगवान कृष्णाची पत्नी राधा देवी यांना समर्पित आहे. हिंदू पौराणिक कथेनुसार, भगवान श्रीकृष्णाने श्याम कुंड नावाच्या अरिस्तासुराच्या वधाचे पाप धुण्यासाठी कुंड बनवले. राधा कुंड म्हणून ओळखले जाणारे सरोवर राधाने निर्माण केले. ते भगवान श्रीकृष्णाने पावन केले होते. त्यांनी स्थापित केले की या कुंडात स्नान केल्याने लोकांना राधाकृष्णाच्या प्रेमाचा आशीर्वाद मिळेल. लोक वर्षभरात रोज सकाळी ६ ते रात्री ८ या वेळेत भेट देतात
कंस किला : Kans Qila
मथुरेतील एक मजबूत किल्ला, कांस किला हे मथुरेतील मुख्य आकर्षण आहे. हे नाव राक्षस राजा “कंस” च्या नावावरून ठेवले आहे. हिंदू पौराणिक कथेनुसार, कंस 5500 ईसा पूर्व मध्ये राहत होता. ते पूज्य हिंदू देवता भगवान कृष्णाचे मामा होते. हे महाभारत काळातील आहे आणि पवित्र यमुना नदीच्या काठावर वसलेले आहे. ऐतिहासिक माहितीनुसार, हा किल्ला बर्‍याच वेळा नष्ट झाला आणि पुन्हा बांधला गेला आणि 16 व्या शतकात आमेरच्या राजा मानसिंगने शेवटचा बांधला.
गीता मंदिर मथुरा : Gita Mandir Mathura
गीता मंदिर किंवा बिर्ला मंदिर हे मथुरा प्रेक्षणीय स्थळांचा प्रमुख भाग आहे. हे मथुरा-वृंदावन रोडवर आहे. हे मंदिर एक हिंदू तीर्थक्षेत्र आहे आणि येथे दररोज भाविकांची गर्दी असते. प्रमुख देवता भगवान श्रीकृष्ण आहे. भव्य वास्तुकला आणि उत्कृष्ट चित्रकला आणि कोरीव काम यामुळे हे मंदिर प्रसिद्ध आहे. गीता मंदिराच्या स्तंभांवर हिंदू धर्मातील पवित्र ग्रंथ भगवद्गीतेचे अध्याय आहेत. या सुंदर मंदिराला वर्षभर यात्रेकरू भेट देतात. हे दररोज सकाळी 6 ते रात्री 8 पर्यंत खुले असते.
वृंदावनमध्ये भेट देण्यासाठी सर्वोत्तम ठिकाणे : Best Places to Visit in Vrindavan
मथुरेच्या आसपास अशी अनेक ठिकाणे आहेत जी त्यांच्या समृद्ध संस्कृती आणि वारशामुळे पर्यटकांमध्ये खूप प्रसिद्ध आहेत. वृंदावन हे असेच एक ठिकाण आहे जे मथुरेपासून अवघ्या 10 किमी अंतरावर आहे. वृंदावन हे हिंदूंसाठी एक दैवी आणि तीर्थक्षेत्र आहे. हे भगवान श्रीकृष्णाचे क्रीडांगण आहे. दरवर्षी सुमारे तीस लाख लोक वृंदावनला भेट देतात. राधा आणि कृष्ण यांच्यातील प्रेमाचे प्रतिनिधित्व करणारी सुंदर मंदिरे आहेत. गोविंद देव मंदिर, बांके बिहारी मंदिर, मदन मोहन मंदिर, रंगाजी मंदिर इ.
प्रेम मंदिर : Prem Mandir
वृंदावनातील एक हिंदू मंदिर, प्रेम मंदिर हे प्रेमाचे प्रतीक आहे. वृंदावनच्या बाहेरील मंदिर 54 एकरच्या संकुलात आहे. हे भगवान राधा कृष्णाला समर्पित आहे. मंदिराची रचना कृपालू महाराजांनी केली. हे मंदिर अद्वितीय आहे कारण श्री कृष्णाच्या अनेक आकृत्या त्यांच्या पवित्र सभोवतालच्या महत्वाच्या घटना दर्शवतात. ठळक वैशिष्ट्य म्हणजे या मंदिराचा प्रकाश आणि ध्वनी शो जो दररोज संध्याकाळी प्रभूभोवती केंद्रित होतो.
गोविंद देव मंदिर : Govind Dev Temple
हे मंदिर रमण रेती, वृंदावन येथे आहे आणि सुमारे 04:30 ते दुपारी 12.00 आणि संध्याकाळी 05:30 ते रात्री 09:00 पर्यंत खुले असते. हे 1590 च्या आसपास विकसित केले गेले. मंदिराची आजही भव्यता आहे. हिंदू धर्मातील वैष्णव पद्धतीनुसार मंदिर बांधले आहे. प्रमुख देवता भगवान श्रीकृष्ण आहे. त्याच्या बांधकामात तपशीलवार शिलालेखांसह लाल दगड वापरला आहे.
केशी घाट : Keshi Ghat
केशी घाट परिक्रमा मार्ग गोतम नगर, वृंदावन येथे आहे. हे 17 व्या शतकात राणी लक्ष्मी देवी यांनी बांधले होते. घाटावर वृंदावनातील सर्व महत्त्वाची मंदिरे आहेत. ते प्राचीन मंदिरांनी वेढलेले आहे. विस्तृत ‘जाळी’ काम हे केशी घाटाचे वैशिष्ट्य आहे. तिथल्या किनार्‍यांची वेगळी कारागिरी आहे जी राजस्थानची खासियत आहे. तिची पायरी पवित्र यमुना नदीपर्यंत जाते आणि संध्याकाळी भक्तांनी गजबजून जाते.
वृंदावनातील छोटी मंदिरे : Small Temples in Vrindavan
वृंदावनमध्ये बरीच छोटी मंदिरे आहेत आणि त्यापैकी काही लोकप्रिय मंदिरे आहेत ज्यांचा आम्ही येथे उल्लेख केला आहे.
१) बांके बिहारी मंदिर : Bankey Bihari Temple
सर्वात प्रसिद्ध मंदिर आणि वृंदावनचे मुख्य आकर्षण म्हणजे श्री बांके बिहारी मंदिर. मंदिर भगवान कृष्णासाठी बांधले गेले आणि ‘बांके’ म्हणजे वाकलेला, आणि ‘बिहारी’ म्हणजे आनंद घेणारा. प्रमुख देवता ‘त्रिभंगा’ मुद्रेत तीन कोनात झुकलेली आहे. मंदिरात वर्षभर मोठ्या प्रमाणात दर्शन घडते परंतु विशेषत: दरवर्षी ऑगस्टमध्ये श्री कृष्ण जन्माष्टमी (भगवानाचा जन्म) या उत्सवाच्या आसपास. मंदिर हिवाळ्यात सकाळी 7.45 ते रात्री 8.30 आणि उन्हाळ्यात रात्री 9.30 पर्यंत खुले असते.
२) मदन मोहन मंदिर : Madan Mohan Temple
मदन मोहन मंदिर हे 5000 वर्षे जुने मंदिर मदन मोहन देवतेच्या सन्मानार्थ एका प्राचीन वटवृक्षाच्या मुळाशी बांधलेले आहे. प्रमुख देवता, भगवान मदन मोहन हे हिंदू देव कृष्णाचे नाव आहे. तो मध्य वेदीवर एका बाजूला त्याची मुख्य पत्नी राधा आणि दुसऱ्या बाजूला ललिता गोपीसह आहे. मंदिर हिवाळ्यात सकाळी 6 ते रात्री 8 आणि उन्हाळ्यात रात्री 9.30 पर्यंत खुले असते.
मथुरेला भेट देण्याची उत्तम वेळ : Best Time To Visit Mathura
ऑक्टोबर ते मार्च हा मथुरेला भेट देण्यासाठी उत्तम काळ आहे कारण या महिन्यांत हवामान आल्हाददायक असते. तथापि, मथुरेतील बरसाना या गावातील विशेष परंपरा आणि रीतिरिवाजांचा आनंद घेण्यासाठी मथुरेला भेट देण्यासाठी होळी हा एक उत्तम काळ आहे. जन्माष्टमी, कृष्णाचा वाढदिवस साजरा करण्याचा दिवस हा आणखी एक महत्त्वाचा प्रसंग आहे जो मथुरेत अनुभवण्यासाठी खूप खास आहे.
जर तुम्ही अशा ठिकाणी जाण्याचा विचार करत असाल जिथे तुम्ही तुमचा आत्मा, मन आणि शरीर एकत्र करू शकता, तर मथुरा हे ठिकाण आहे. खूप शांतता आणि शांततेसह, हे गंतव्यस्थान जगभरातील प्रवाशांना आकर्षित करते. तुम्ही मथुरेत सुट्टीची योजना आखली पाहिजे आणि या ठिकाणांना भेट द्या. त्यामुळे, आणखी प्रतीक्षा करू नका आणि मथुरेत भेट देण्यासाठी ही ठिकाणे तुमच्या प्रवासाच्या कार्यक्रमात जोडा. तुमचा वेळ नक्कीच आनंददायी असेल.