पद्मनाभस्वामी,पद्मनाभस्वामी मंदिराचे रहस्य । Padmnabh Swami Mandir ।
।। नमस्कार जय महाराष्ट्र ।।
पद्मनाभस्वामी मंदिर हे भारतातील केरळ राज्यातील तिरुवनंतपुरम येथे स्थित भगवान विष्णूचे प्रसिद्ध हिंदू मंदिर आहे. भारतातील प्रमुख वैष्णव मंदिरांमध्ये समाविष्ट असलेले हे ऐतिहासिक मंदिर तिरुअनंतपुरममधील अनेक पर्यटन स्थळांपैकी एक आहे.पद्मनाभ स्वामी मंदिर हे विष्णू-भक्तांचे महत्त्वाचे श्रद्धास्थान आहे. मंदिराच्या रचनेत सुधारणांची कामे करण्यात आली आहेत. उदाहरणार्थ, 1733 मध्ये, हे मंदिर त्रावणकोरचे महाराजा मार्तदा वर्मा यांनी पुन्हा बांधले.
पद्मनाभ स्वामी मंदिराशी संबंधित एक आख्यायिका आहे. असे मानले जाते की भगवान विष्णूची मूर्ती या ठिकाणाहून प्रथम प्राप्त झाली होती, त्यानंतर हे मंदिर त्याच ठिकाणी बांधले गेले.
मंदिराच्या गर्भगृहात भगवान विष्णूची एक मोठी मूर्ती विराजमान आहे, ती पाहण्यासाठी हजारो भाविक दूरवरून येतात. या मूर्तीमध्ये भगवान विष्णू शेषनागावर निद्रावस्थेत विराजमान आहेत. असे मानले जाते की तिरुअनंतपुरमचे नाव भगवानच्या ‘अनंत’ या नागाच्या नावावरून पडले आहे.येथील भगवान विष्णूंच्या विश्रांतीच्या अवस्थेला ‘पद्मनाभ’ म्हणतात आणि या रूपात विराजमान झालेल्या भगवानांना येथे पद्मनाभ स्वामी म्हणून ओळखले जाते
तिरुवनंतपुरमचे पद्मनाभ स्वामी मंदिर हे केरळमधील प्रसिद्ध धार्मिक स्थळांपैकी एक आहे. केरळ हा संस्कृती आणि साहित्याचा अनोखा संगम आहे. एका बाजूला सुंदर समुद्रकिनारा तर दुसऱ्या बाजूला पश्चिम घाटातील डोंगरांचे अप्रतिम नैसर्गिक सौंदर्य या सर्व अमूल्य नैसर्गिक खजिन्याच्या मध्यभागी आहे.पद्मनाभ स्वामी मंदिर. त्याची वास्तू नुसती बघूनच बनवली आहे, मंदिराच्या बांधकामातील सुरेख कारागिरीही बघायला अप्रतिम आहे.
येथील पवित्र परिसरावरून मंदिराचे महत्त्व आणखी वाढते. मंदिरात उदबत्ती, दिवा, शंख यांचा वापर होतच असतो. मंदिराचे वातावरण आकर्षक आणि सुगंधी राहते. मंदिरात एक सोन्याचा खांबही आहे जो मंदिराच्या सौंदर्यात भर घालतो. मंदिराच्या कॉरिडॉरमध्ये अनेक खांब तयार करण्यात आले आहेत.
ज्यावर सुंदर नक्षीकाम करण्यात आले आहे ज्यामुळे त्याची भव्यता वाढली आहे. मंदिरात जाण्यासाठी पुरुषांनी धोतर आणि महिलांनी साडी नेसणे बंधनकारक आहे. या मंदिरात फक्त हिंदूंनाच प्रवेश मिळतो. मंदिरात दरवर्षी दोन महत्त्वाचे उत्सव आयोजित केले जातात, त्यापैकी एक मार्च आणि एप्रिल महिन्यात आणि दुसरा ऑक्टोबर आणि नोव्हेंबर महिन्यात साजरा केला जातो.लाखो भक्त मंदिराच्या वार्षिक उत्सवांमध्ये सहभागी होण्यासाठी येतात आणि भगवान पद्मनाभस्वामींना सुख आणि शांतीसाठी प्रार्थना करतात.
पद्मनाभ स्वामी मंदिर (padmnabh swami mandir) राजा मार्तंडाने बांधले होते. या मंदिराच्या पुनर्बांधणीमध्ये अनेक महत्त्वाच्या गोष्टींची काळजी घेण्यात आली आहे. सर्व प्रथम, त्याच्या भव्यतेचा आधार बनविला गेला, मंदिर मोठ्या स्वरूपात बांधले गेले, ज्यामध्ये त्याच्या कलाकुसरीचे सौंदर्य सर्वांना प्रभावित करते. मंदिराच्या बांधकामात द्रविड आणि केरळ शैलीचा मिश्रित वापर दिसून येतो.मंदिराचे गोपुरम द्रविड शैलीत बांधलेले आहे. पद्मनाभ स्वामी मंदिर हे दक्षिण भारतीय स्थापत्यकलेचा अप्रतिम नमुना आहे. मंदिराचा परिसर खूप मोठा असून सात मजली उंच आहे.गोपुरम कलाकृतींनी सजवलेले आहे. मंदिराजवळ एक तलाव देखील आहे जो ‘पद्मतीर्थ कुलम’ म्हणून ओळखला जातो.
भगवान पद्मनाभस्वामी हे मंदिर आणि त्याच्या मालमत्तेचे मालक आहेत. त्रावणकोरच्या राजघराण्यातील एका सदस्याच्या अध्यक्षतेखालील ट्रस्ट (ट्रस्ट) द्वारे मंदिर आणि त्याच्या मालमत्तेची देखरेख आणि संरक्षण केले गेले. मात्र सध्या भारताच्या सर्वोच्च न्यायालयाने या मंदिराच्या व्यवस्थापनावर राजघराण्याला अध्यक्षपद देण्यापासून रोखले आहे.जून 2011 मध्ये सर्वोच्च न्यायालयाने पुरातत्व विभाग आणि अग्निशमन विभागाच्या अधिकाऱ्यांना मंदिरातील गुप्त तळ उघडून त्यामध्ये ठेवलेल्या वस्तूंची तपासणी करण्याचे निर्देश दिले होते. या तळघरांमध्ये ठेवलेल्या सुमारे दोन लाख कोटी रुपयांच्या मालमत्तेचा शोध लागला आहे. मात्र, बेसमेंट-बी अद्याप उघडण्यात आलेले नाही सर्वोच्च न्यायालयाने हे तळघर उघडण्यास बंदी घातली आहे. सर्वोच्च न्यायालयाने ही मालमत्ता मंदिराची असून, मंदिराचे पावित्र्य आणि सुरक्षितता सुनिश्चित करण्याचे आदेश दिले आहेत.