पर्वतासन म्हणजे काय ? (What Is Parvatasana / Mountain Pose?) | पर्वतासन करण्याचे फायदे (Health Benefits Of Parvatasana / Mountain Pose) | पर्वतासन करण्याचा योग्य मार्ग (How To Do Parvatasana / Mountain Pose With Right Technique And Posture) | पर्वतासन करण्याची पद्धत (Step by Step Instructions) |
।। नमस्कार जय महाराष्ट्र ।।
पर्वतासन म्हणजे काय ? (What Is Parvatasana / Mountain Pose?)
भारतातील महान योगगुरूंनी निर्माण केलेल्या शास्त्रीय किंवा अष्टांग योगाचे वर्णन ईश्वरप्राप्तीचा सोपा मार्ग म्हणून करण्यात आले आहे. या योगातील आसने तिसऱ्या टप्प्यातील मानली जातात. योग आसन किंवा आसनांमध्ये सांस्कृतिक आसने आणि ध्यान मुद्रा असतात.
योग आसनांचा उद्देश शारीरिक शक्ती, चपळता, संतुलन आणि स्थिरता प्राप्त करणे आहे. योगासने शरीर आणि मन तंदुरुस्त आणि रोगांपासून मुक्त ठेवतात. योग आसनांमुळे शारीरिक शरीर प्रगत योगासनांसाठी योग्य बनते आणि उच्च चेतनेसह अध्यात्मिक मिलनाचे सर्वोच्च ध्येय साध्य करण्यात मदत होते.
पर्वतासन हे मुख्यतः अष्टांग योगाचे आसन मानले जाते. हे आसन मूलभूत किंवा प्राथमिक स्तरावरील योगींसाठी डिझाइन केलेले आहे. हे आसन सुखासनाचे रूप मानले जाते.
पर्वतासन हा संस्कृत भाषेतील शब्द आहे. हा शब्द प्रामुख्याने दोन शब्द मिसळून बनवला जातो. पहिला शब्द पर्वत (अर्ध) म्हणजे पर्वत (अर्धा). तर दुसऱ्या आसन शब्दाचा अर्थ एखाद्या विशिष्ट परिस्थितीत बसण्याची, पडून राहण्याची किंवा उभी राहण्याची मुद्रा, स्थिती किंवा मुद्रा असा होतो.
पर्वतासनाला इंग्रजी भाषेत माउंटन पोज असेही म्हणतात. 1 मिनिट ते 5 मिनिटांपर्यंत पर्वतासन करण्याचा सल्ला दिला जातो. त्याच्या सराव मध्ये पुनरावृत्ती आवश्यक नाही.
पर्वतासन करण्याचे फायदे (Health Benefits Of Parvatasana / Mountain Pose) :
रक्ताभिसरण वाढवते
पर्वतासन दोन प्रकारे केले जाते. पहिले आसन बसल्यासारखे दिसते तर दुसरे आसन अधोमुख स्वानासनासारखे दिसते. हे शरीर उलटे फिरवण्यासारखे आहे. यामुळे संपूर्ण शरीरात रक्त प्रवाह वाढतो. हे योग आसन डोक्यापासून पायापर्यंत रक्तप्रवाह सुरळीत करते. पर्वतासनाच्या अभ्यासात संपूर्ण शरीर गुंतलेले आहे. यामुळे सर्व अवयवांमध्ये रक्त परिसंचरण सुधारते आणि त्यांचे आरोग्य सुनिश्चित केले जाऊ शकते.
मुद्रा सुधारते
काम करणाऱ्या लोकांसाठी पार्वतासन सर्वोत्तम आहे ज्यांना वेळेच्या मर्यादेत काम पूर्ण करावे लागेल. यामुळे थोड्याच वेळात शरीराला विश्रांती आणि ताण दोन्ही मिळतात. पर्वतासनाचा सराव केल्याने पाठीचा कणा नैसर्गिक ‘एस’ आकारात येतो. पर्वतासन स्नायू आणि मणक्याचे लवचिक बनण्यास देखील मदत करते. त्यामुळे दिवसभर काम करूनही मणक्याचा थकवा येत नाही. त्यामुळे पर्वतासन करणाऱ्या लोकांना शरीराची परिपूर्ण मुद्रा मिळते.
शरीराची चौकट संतुलित करते
पर्वतासनाचे फायदे केवळ शरीर लवचिक बनवण्यापुरते मर्यादित नाहीत. पार्वतासन प्राण आणि अपान यांच्यातील योग्य संतुलन पुनर्संचयित करण्यात मदत करते. हे योग आसन शरीराच्या वरच्या आणि खालच्या दरम्यान परिपूर्ण समन्वय आणि संतुलन स्थापित करते जे नैसर्गिकरित्या मानवी फ्रेमला परिपूर्ण संतुलनात घेऊन जाते.
लवचिकता आणि ताकद देते
पर्वतासन मानवी शरीरातील ताठ स्नायू सैल करते आणि शरीरातील तणाव मुक्त करते. अशा प्रकारे शरीर लवचिक आणि मजबूत होण्यास मदत होते. पर्वतासनाचा सराव केल्याने हात, खांदे आणि हॅमस्ट्रिंग मजबूत होतात. माउंटन पोजचे फायदे काही काळानंतर शरीराच्या खालच्या भागात देखील दिसू शकतात. याचा अभ्यास करणाऱ्या योगींना शक्ती आणि लवचिकता प्राप्त होते. यामुळे योगी कठीण योगासनांसाठी तयार होतात.त्यामुळे शरीराचे विविध रोग आणि जखमांपासून रक्षण होते.
अवयवांचे कार्य सुधारते
योगींच्या शरीराचे कार्य सुधारण्यासाठी पर्वतासन हे एक प्रमुख योग आसन आहे. यामुळे योगींच्या शरीरातील सर्व अवयवांमध्ये रक्ताभिसरण वाढते. त्यामुळे अवयवांचे कार्य चांगले होते. तसेच शरीरातील ऑक्सिजनची कमतरता भरून काढण्यास मदत होते. त्याच्या सरावाने, शरीराचे अवयव चांगले कार्य करण्यास सक्षम आहेत.
पचन सुधारते
पर्वतासनाचा सराव केल्याने पोटाच्या आत असलेल्या सर्व अवयवांना चांगला मसाज होतो. त्यामुळे पचनासाठी आवश्यक असलेले रस शरीरात बाहेर पडू लागतात. हे तुम्हाला उत्कृष्ट पचनसंस्था देते. पर्वतासनाच्या सरावाने, पचनक्रियेतील सर्व अवयवांचे समन्वय सुधारते.
मन शांत करते
पर्वतासनाच्या वेळी मेंदूकडे रक्त वाहू लागते. या कारणास्तव, पर्वतासन केवळ शरीरच नाही तर मन देखील निरोगी होण्यास मदत करते. अनेक मानसिक आजारही याच्या सरावाने बरे होऊ लागतात. पर्वतासन मनातील कोणत्याही प्रकारचे तणाव, चिंता किंवा सौम्य नैराश्य दूर करू शकते. मनातून संपत्तीची लालसा आणि लालसा काढून टाकून ते अध्यात्माचा मार्ग मोकळा करते.
पर्वतासन करण्याचा योग्य मार्ग (How To Do Parvatasana / Mountain Pose With Right Technique And Posture) :
- पर्वतासनाचा सराव हळूहळू वाढवा.
- अस्वस्थ वाटत असल्यास या आसनाचा सराव करू नका.
- खांद्यावर किंवा गुडघ्यांवर कधीही दबाव आणू नका.
- तुम्ही उबदार झाला आहात आणि तुमचे मुख्य स्नायू सक्रिय असल्याची खात्री करा.
- तुम्हाला अस्वस्थता किंवा वेदना वाटत असल्यास, स्वतःवर कोणताही दबाव आणू नका.
- हळूहळू आसनाचा सराव थांबवा आणि विश्रांती घ्या.
- एखाद्या योग्य योगगुरूच्या देखरेखीखाली प्रथमच आसनाचा सराव करा.
पर्वतासन करण्याची पद्धत (Step by Step Instructions) :
- योग चटईवर दंडासनामध्ये बसा.
- पाय समोर पसरवा आणि हात शरीराजवळ ठेवा.
- पद्मासन आसनात बसा.
- उजवा पाय डाव्या मांडीवर असेल आणि डावा पाय उजव्या मांडीवर असेल.
- सुमारे 3 सेकंद हळू आणि खोल श्वास घ्या.
- नमस्कार मुद्रा मध्ये तळवे सामील व्हा.
- हात डोक्याच्या वर खेचा.
- नितंब जमिनीवर ठेवा आणि हात वर खेचा.
- शरीरात खोल ताण जाणवा.
- 30-40 सेकंदांसाठी अंतिम पोझ ठेवा.
- सामान्यपणे श्वास बाहेर टाकून पोझ सोडा.
- हळूहळू सुरुवातीच्या स्थितीकडे परत या.