वज्रगड किल्ला | Vajragad Fort | वज्रगड किल्ला कडे कसे पोहोचायचे How to Visit Vajragad Fort | वज्रगड किल्ला वर आवडणारे ठिकाण Populer Points in Vajragad Fort | वज्रगड किल्ला उघडण्याच्या / बंद होण्याची वेळ आणि दिवस आणि प्रवेश शुल्क | वज्रगड किल्यास भेट देण्यासाठी सर्वोत्तम वेळ
।। नमस्कार जय महाराष्ट्र ।।
वज्रगड किल्ला Vajragad Fort (पुणे पर्यटन)
१६६५ मध्ये पुरंदर तहात मुघलांना दिलेल्या २३ किल्ल्यांपैकी वज्रगड हा एक होता. १६७० मध्ये तो परत जिंकला गेला. शिवाजी महाराजांच्या मृत्यूनंतर तो मुघलांच्या हाती गेला आणि त्यांनी त्याचे नाव “आजमगड” ठेवले. पुन्हा १६९५ मध्ये शाहू महाराजांनी ते जिंकून पेशव्यांच्या ताब्यात दिले. त्याला ‘रुद्रमल’ असेही म्हणतात. समुद्रसपाटीपासून त्याची उंची सुमारे ४४४४ फूट (~१३५५ मीटर) आहे. वज्रगड आणि पुरंदर हे किल्ले पुण्याच्या अगदी जवळ आहेत (सुमारे 30-35 किमी). त्याचे पौराणिक नाव “इंद्रनील पर्वत” आहे. हिंदू पौराणिक कथेनुसार, जेव्हा भगवान हनुमानाने “द्रोणागिरी” पर्वतरांग वाहून नेण्याचा प्रयत्न केला तेव्हा त्याचा एक भाग हातातून निसटला आणि “इंद्रनील पर्वत” म्हणून खाली पडला. या किल्ल्यांच्या पायथ्याशी असलेल्या “नारायणपूर” गावात “नारायणेश्वर” नावाचे शिवमंदिर आहे. हे मंदिर “पांडवांच्या” काळातील असल्याचे सांगितले जाते. पुरंदर आणि वज्रगड यांना मराठा साम्राज्यात नेहमीच मागणी होती कारण पुरंदर ही पेशव्यांची अनेक वर्षे राजधानी होती.
वज्रगड किल्ला कडे कसे पोहोचायचे How to Visit Vajragad Fort ?
कल्याण ते पुणे (रस्ता/रेल्वे, 150 किमी)- नारायणपूर (रस्ता, 40 किमी) (जीपसारखे वाहन आता पुरंदेश्वर मंदिराच्या पातळीपर्यंत जाऊ शकते).
तळापर्यंत पोहोचणे
पुरंदर आणि वज्रगड या दोन्ही पायथ्याचे गाव असलेल्या नारायणपूरला जाण्यासाठी दोन मार्ग आहेत.
एक पुणे-स्वारगेट-हडपसर-दिवे घाट-सासवड-नारायणपूर मार्गे आणि
दुसरा पुणे-सातारा महामार्गावरील कापूरहोळ जवळील “बालाजी मंदिर” मार्गे (पुणे-स्वारगेट-कात्रज-कात्रज घाट-कापूरहोळ-बालाजी मंदिर-नारायणपूर). या किल्ल्यावर दुचाकीने किंवा एसटी बसने किंवा सिटी बसने जाता येते. हडपसरहून सासवडसाठी शहर बससेवा आणि स्वारगेटहून बालाजी मंदिरासाठी एसटी बससेवा सुरू आहे.
नारायणपूरला पोहोचल्यावर “नारायणेश्वर” आणि “एक मुखी दत्त” यांचे आशीर्वाद घ्या आणि मग नारायणपेठेकडे जा. नारायणपूरच्या अगदी जवळ असलेल्या काही घरांचा हा एक छोटासा परिसर आहे. येथून ट्रेक मार्गाने किंवा रस्त्याने जाता येते. ट्रेकचे दोन मार्ग उपलब्ध आहेत. एक तुम्हाला थेट “बिन्नी दरवाजा” पर्यंत घेऊन जातो आणि दुसरा मार्ग तुम्हाला काही जुने बंगले आणि काही तलावांमधून घेऊन जातो. सिंहगड, तोरणा आणि राजगडाचे दृश्य तसेच खालीून काही सुंदर दृश्ये आणि त्याशिवाय पुरंदर आणि पद्मावती तलावाचे काही भाग पाहता यावे म्हणून आम्ही या मार्गाने जाण्याचा सल्ला देऊ. या तीनपैकी कोणताही मार्ग निवडा आणि तुम्ही शेवटी माचीवरील बिन्नी दरवाजा येथे पोहोचाल.
राहण्याची/खाण्याची जागा
वरती जेवणाची व्यवस्था नाही. वाटेत काही स्थानिक हॉटेल्स आहेत.
वज्रगड किल्ला वर आवडणारे ठिकाण Populer Points in Vajragad Fort ?
एकदा तुम्ही ओळखले आणि दरवाजाच्या पायरीवर पोहोचले की, तुटलेला रस्ता आणि पायऱ्या तुम्हाला “महादरवाजा” पर्यंत घेऊन जातील. इतरत्र नसलेल्या दरवाज्यावरील चिन्ह तुम्हाला दिसेल. दरवाज्यापाठोपाठ पायऱ्यांनी चालत गडमाथ्यावर या. येथे तुम्हाला मध्यभागी एक मोठा खडक आणि किल्ल्याच्या सीमेला वेढलेली तटबंदी दिसते. पुरंदरचे मोठे आणि संपूर्ण चित्र तुम्हाला येथून पाहता येईल. आता या किल्ल्यावर पाहण्यासारखी फारशी ठिकाणे नाहीत पण महादरवाजा आणि तटबंदीचे काही अवशेषांसह दोन मंदिरे आणि दोन पाण्याची टाकी चांगल्या स्थितीत आहेत. त्या प्रचंड खडकाच्या बाजूला जा आणि तुम्हाला ती वज्र मारुती आणि शिव मंदिरे दिसतील. एका छोट्या दरवाजासह खिडकीतून जा आणि ती मंदिरे आणि टाक्या पहा. मंदिरे पाहिल्यानंतर तुम्ही गडावर आणखी काही वेळ घालवू शकता आणि आजूबाजूचा परिसर पाहू शकता.
वज्रगड किल्ला उघडण्याच्या / बंद होण्याची वेळ आणि दिवस आणि प्रवेश शुल्क
हा किल्ला वर्षभर खुला असतो.
गडावर प्रवेश विनामूल्य आहे.
वज्रगड किल्यास भेट देण्यासाठी सर्वोत्तम वेळ
हिवाळ्यातील सप्टेंबर-मार्च हा ट्रेक करण्यासाठी सर्वोत्तम वेळ आहे. पर्यटक या प्रदेशात हिवाळी सुट्टीतील ट्रेकिंगचा आनंद घेऊ शकतात.